استرس، تاثیرات جسمی و روانی ، و راههای مقابله با آن 

استرس: به مجموعه واكنشهاي كليشه‌اي موجود زنده نسبت به تاثير محركهايي با ماهيت متفاوت كه داراي اهميت حفاظتي است استرس ناميده مي‌شود.

استرس: هر گونه تغییری که مستلزم سازگاری مجدد باشد می تواند استرس تلقی گردد.

در مواجهه با استرس به دو عامل برمي‌خوريم:

• محركهاي بيروني كه منجر به تغييرات حفاظتي و سازگار كننده در ارگانيزم مي‌شود.

• تغييرات يا پاسخهاي ارگانيزم كه مي‌تواند به صورت كلي و موضعي باشد. (تغييرات غير اختصاصي)

استرسور: به محركهايي كه استرس ايجاد مي‌كند استرسور (استرس زا) مي‌گويند. 

• هر عامل خوشايند يا ناخوشايندی كه در آهنگ زندگي تغيير ايجاد مي‌كند و مستلزم سازگاري مجدد است، باعث تشديد استرس مي‌گردد.

هانس سلیه ، فشار رواني يا استرس را اينگونه تعريف مي‌كند:

    ((پاسخ غير اختصاصي فيزيولوژيكي بدن در مقابل هر خواست پرفشار))

لازاروس نيز در تعريف استرس مي‌گويد:

    ((ارزيابي شناختي فرد مبني بر اينكه قادر به كنار آمدن با خواستهايي كه بوسيله يك رويداد خاصي ارائه مي‌شوند، نيست. ))

سلیه، دونوع فشار رواني را مطرح مي‌كند.

• فشار رواني رضايت بخش

• فشار رواني ناخوشايند يا زيان آور

استرسورها مي‌توانند به صورت محركهاي فيزيكي يا عوامل رواني- اجتماعي باشند.

استرس ممكن است به صورت ناكامي، تعارض و فشار رواني خاصي باشد.

استرس مي‌تواند تحميل شده يا انتخاب شده باشد.

استرسورها:

از ناراحتي‌هاي روزانه مثل خرابي ساعت و وسائل شخصي تا كسالت و مشكلات ارتباطي و مشاجرات و بيماريها و حوادث سخت را مي‌توانيم استرسور به حساب آوريم.

داروها، الكل، كافئين، درد، بيماري، جراحي، عدم تحريك, توقيف، نور، سروصدا، كم خوابي، ناراحتي، وقايع غم بار، تزريق، خستگي، سوختگي، خشم، ترس، خسارت, تغيير موقعيت اجتماعي، احساس گناه، بدنامي، اصوات ناآشنا، اضطراب، عدم اعتماد, وابستگي، مسائل مالي، در معرض ديد قرار گرفتن بدن، تغيير شكل ظاهري بدن، تغيير منزل، تغيير شغل, ازدواج، طلاق, بچه دار شدن و … مي‌توانند از جمله استرسورهاي زندگي افراد باشند.

پاسخ به استرس:

پاسخ استرس شامل اجزاي فكري، هيجاني، رفتاري و فيزيولوژيك است.

پاسخ فيزيولوژيك: پاسخهاي سيستم اعصاب مركزي، هيپوتالاموس, سيستم عصبي سمپاتيك, هيپوفيز قدامي و خلفي و غدد فوق كليوي را شامل مي‌شود.

مغز:

• گشادي عروق، هوشياري بيشتر يا بي قراري

• گشادي مردمك: شبيه به حالت وحشت زدگي

• گشادي عروق قلبي، افزايش سرعت ضربان قلب و برون ده قلبي

• انقباض پوست، مخاط، كليه، احشاء شكمي و كاهش جريان خون در آنها.

• گشادي عروق ريه، افزايش سرعت و عمق تنفس

• كاهش ترشح انسولين

• ترشح كورتيزول از غدد فوق كليوي

اگر چه اين واكنشها حفاظت كننده هستند ولي در طولاني مدت منجر به آسيب رسيدن به ارگانهاي بدن مي‌شوند.

اثرات فشار رواني و عوامل مربوط به آن:

• دوام   

• شدت                     

• قابلیت پیش بینی                                     

• درجه از دست دادن كنترل

• میزان اعتماد به نفس   

6- شروع ناگهاني

فشارهاي همگاني که مربوط به طول دوره زندگی است: 

• تولد، از شير گرفتن، ورود به مهد يا مدرسه، تغييرات زيستي دوران بلوغ، تغيير مقاطع تحصيلي

• اشتغال، ازدواج، فرزنددار شدن, دور شدن فرزندان، بازنشستگي

واكنشهاي هيجاني استرس ها:

• خشم: نخستين واكنش در برابر ناكامي, حسد و كينه، پرخاشگري

• ترس: احساس خطر واقعي

• اضطراب: تشويق، تهديد غير واقعي

تاثيرات استرس:

فيزيولوژيك: 

• مغز: مشكلات رفتاري و هيجاني نظير اضطراب و افسردگي

• مو: ريزش مو

• قلب: گلودردهاي متناوب، اريتمي قلبي

• گوارش: سوء هاضمه، زخمهاي گوارش

• مثانه: احساس اجبار براي ادرار كردن

• دهان و دندان: ساييدن دندانها، زخمهاي دهان

• پوست: ناراحتي‌هاي پوستي، اگزما، پسوريازيس

• آسم

• جنسي: با نظمي‌هاي قاعدگي و مشكلات انزل در مردان

• ماهيچه‌ها: انقباضات و تكانهاي ناگهاني

• در ضمن تمامي بيماريها با استرس ارتباط دارند.

راههاي پيشگيري از استرس:

• روي زمان حال تمركز كنيد. درباره گذشته فكر نكنيد، درباره آينده‌اي فكر كنيد كه مي‌توانيد تغييراتي در آن ايجاد كنيد.

• مشكلات خود را يكي يكي در نظر بگيريد.

• به جنبه‌هاي مثبت مشكلات توجه كنيد. راجع به مشكلات خود با افرادي صحبت كنيد.

• توجه خود را از مشكل به امور ديگري معطوف كنيد.

• هر روز زماني را به استراحت بدني اختصاص دهيد.

• فعاليتهاي اجتماعي خود را افزايش دهيد.

• با متخصيص مشاوره و روان‌درماني تماس داشته باشيد.