نکات مهم در تشخیص و درمان افسردگی

تشخیص و درمان اختلال افسردگی

یک سوم جمعیت جهان در طول زندگی خود به افسردگی مبتلا می شوند. بررسی گام به گام از سوی روان درمانگر:

وارسی نشانه های افسردگی:

• خلق افسرده و یا تحریک پذیر
• از دست دادن علایق

( حداقل یکی از دو علامت بالا حتما باید وجود داشته باشد)

• تغییر اشتها و وزن
• مشکلات خواب
• مشکلات شناختی( مشکل در حافظه، تصمیم گیری، تمرکز و ….)
• افکار مربوط به مرگ
• خستگی و کاهش انرژی
• احساس پوچی و بی معنایی ( بی انگیزگی )
• کندی روانی – حرکتی
• احساس بی ارزشی یا گناه

سایر بررسی ها

• مشخص کردن و شفاف سازی تعریف مراجع از نشانه ها و حالاتی که به عنوان شکایت اصلی مطرح می کند .
• بررسی اینکه شکایت ها از چه زمانی و به دنبال چه رویداد یا شرایطی آغاز شده است و تعبیر و تفسیر مراجع از آن موقعیت ها و رویدادها چه بوده است؟
• بررسی علل احتمالی افسردگی

سبب شناسی افسردگی

از جمله علل افسردگی : کشمکش ها و تعارضات روانی/ خود کم بینی و احساس حقارت/ روابط بین فردی مخرب یا ناکارآمد/ رنج و استرس مزمن و طولانی مدت.

سایر مواردی که در سبب شناسی باید مورد نظر باشد عبارتند از :

• فقدان ها گذشته: هر نوع فقدان واقعی و یا تصوری مربوط به گذشته .
• فقدان های جاری: هر نوع از دست دادن ها ( رابطه، شغل، موقعیت، شرایط زندگی ، منبع ارزش و …) .
• تغییرات مشخص و مهم در زندگی : ازدواج، طلاق، فرزند آوری ، تغییر محل زندگی، تغییر شغل و موراد مشابه.
• عدم دریافت تقویت یا از دست دادن تقویت های قبلی:

گاهی مشکل در نداشتن عملکردهایی است که تقویت درپی داشته باشد

گاهی محیط ، به اندازه کافی تقویت کننده نیست

گاهی تقویت های درونی کافی برای موفقیت ها و توانایی های خود وجود ندارد.

گاهی به دلیل کمبود مهارت های اجتماعی و نداشتن مهارت های ارتباطی کافی .

• نداشتن عزت نفس و اعتماد به نفس و احساس کفایت کافی: در اغلب افراد مبتلا به افسردگی با این مساله مواجه هستیم. مشکل عزت نفس بر روی خلق، روابط ، انگیزه و پشتکار فرد بسیار اثر گذار است.
• باورها و تفکرات منفی و غیر منطقی و انتظارات غیر واقع بینانه و خودمحورانه.
• مشکلات زناشویی و خانوادگی
• شرایط محیطی نامناسب و فشار زا
• فشارها و استرس های زندگی: رویدادهای استرس زا بخصوص استرس های پی در پی می تواند زمینه را برای افسردگی فراهم کند.
• مشکلات فیزیولوژیک : مشکلات هورمونی و بیماری های غدد و همچنین عدم تعادل مربوط به ناقل های عصبی می تواند افسردگی ایجاد کند .
• وجود فاکتورهای ارثی
• تجارب بد اولیه دوران کودکی به عنوان هسته مرکزی افسردگی
• تجربه فقدان، از دست دادن یک شی مورد علاقه یا از دست دادن علاقه شی مورد نظر
• وجود دوگانگی عشق و نفرت
• بروز حس درماندگی و بی ارزشی به دنبال قطع یک رابطه عاطفی
• احساس دوست داشتنی نبودن و حالات تاسف و ناامیدی ( تثبیت مرحله دهانی)
• افسردگی می تواند انعکاس تکرار وقوع یاس های اولیه باشد
• تنبیه یک سوپر ایگوی سخت گیر و انعطاف ناپذیر

توجه به عوامل نگهدارنده:

گاهی پیامدهای حالات افسردگی، به گونه ای است که برای مراجع نفع ثانویه در پی دارد و این امر ، موجب تثبت و تشدید افسردگی می شود. برای نمونه ، وقتی خانمی افسرده می شود، شوهر سخت گیری که مرتب از وی در مورد کارهای منزل ایراد می گرفته ، حالا دیگر انتقاد نمی کند و رسیدگی بیشتر و کمک بیشتری به همسرش می کند و این امر به عنوان عامل نگهدارنده عمل کند.

به عبارت دیگر لازم است به بررسی ارتباط حالات افسردگی مراجع با متغیرهای مختلف درونی و بیرونی و مسائل زندگی مراجع پرداخته شود. باید با دقت و تیز بینی متوجه شد که چه عواملی در نگهداری حالت های افسردگی دخالت دارند. برای نمونه ممکن است افسردگی ، برای فرد منافعی به همراه داشته باشد ( مثلا بخاطر افسردگی بیشتر از پیش مورد توجه قرار گرفته و یا از برخی مسئولیت ها معاف شده باشد! ). در صورت وجود چنین پیامدهایی ، برنامه هایی برای کاهش تدریجی این منافع ثانویه طراحی گردد.

نتایج بروز حالت افسردگی: سرزنش کردن خود ، تحقیر کردن خویش ، احساس گناه و خود را سزاوار تنبیه دانستن.

این حالت ها می تواند در نتیجه از دست دادن اعتماد به نفس و احترام به خویشتن ، یا ا زدست دادن یک فرد مورد علاقه حاصل گردد.

برنامه های درمانی

روان درمانی حمایتی

در بسیاری از موارد ، فرد افسرده در درجه اول نیاز به روش های حمایتی دارد و پیش از پرداختن به درمان های عمیق تر بهتر است از تکنیک های مربوطه استفاده کرد تا زمینه برای درمان هایی با سطح عمیق تر فراهم گردد. اغلب ، افراد افسرده در گام نخست نیاز به تخلیه هیجانی و سایر روش های حمایتی دارند.  شیوه های روان درمانی حمایتی پیش از این مورد بحث قرار گرفت.

• انگیزه لازم برای درک دنیای درون به جای پرداختن به بیرون و یا صرفا علائم
• توانایی به تعویق انداختن یا بازداری بروز انگیزه های طلب ارضای فوری جنسی یا تهاجمی
• تحمل حد متوسطی از غم و اضطراب
• افزایش توانایی تمییز واقعیت از خیال
• توانایی تصعید غرایز ابتدایی به سطحی بالاتر

رفتار درمانی شناختی

این شیوه درمانی به طور مفصل در کتابچه راهنمای روان درمانی اختلالات شایع روانی موجود در همین سایت شرح داده شده است.

رویکرد روابط شیء 

یکی از رویکردهایی که بسیار مفید است ، رویکرد روابط شیء است . در این رویکرد باید بازنمایی ذهنی مراجع از والدین ، و الگوهای ارتباطی و احساسات مربوط به افراد مهم زندگی دقیقا مورد بررسی قرار گرفته و رد پای آنها در زندگی فعلی مراجع کشف شده و از این طریق بینش مراجع نسبت به احساسات و رفتارهای خود افزایش یابد.