اختلالات جنسی

اختلالات جنسی به مجموعه رفتارها، عادت‌ها، حالت‌ها و موقعیت‌هایی گفته می‌شود که طی یا به واسطه‌ی آن، افراد در برقراری یک رابطه‌ی جنسی نرمال و موفق، دچار مشکل شوند. دلایل ژنتیکی، زیستی و روانی که عامل کارکرد غیرمعمول مغز هستند، این اختلالات را ایجاد می‌کنند. البته تنها زمانی به این موارد برچسب اختلال زده می‌شود که 1- ناشی از مشکلات پزشکی یا فیزیکی خاص نباشند. 2- فرد، بدون انجام یا تجربه‌ی آن، به ارضای جنسی نرسد و 3- این شرایط بیش از 6 ماه ادامه داشته باشد که البته در اکثر موارد، اختلالات جنسی از دوره‌ی جنینی یا نوزادی با افراد همراه می‌باشند و عموما بعد از بلوغ توسط فرد کشف می‌شوند. در ابتدا ممکن است نوجوانی که یک اختلال جنسی را تجربه می‌کند، نداند که عملکرد وی غیرمتعارف است یا تصور کند که به عنوان تنها فرد دارای چنین تمایلاتی، انسانی عجیب، نفرین شده یا برگزیده است اما اختلالات جنسی در بین تمامی انسان‌ها از هر نژاد و قوم و جنسیتی که باشند با نمود‌های رفتاری و فانتزی‌های جنسی مشخص، قابل تشخیص و تا حدودی قابل درمان هستند. دیده می‌شود که افرادی به دلیل همراه داشتن یک اختلال یا اختلالات جنسی، به سمت ازدواج و تشکیل خانواده نمی‌روند و عده‌ای پس از ازدواج به دلیل خواسته‌های جنسی نامتعارف شریک زندگی خود، قصد جدا شدن دارند. لذا بهتر است ضمن کسب اطلاعات بیشتر در این باره، برای برطرف کردن مشکلات ناشی از اختلالات جنسی به روانشناس مراجعه کنیم.

چه چیزی اختلال جنسی است؟

تنوع و شکل های اختلالات جنسی بسیار گسترده می‌باشد اما استانداردهای جدید (DSM-5) آن‌ها را به سه دسته‌ی کلی 1- کژکاری جنسی (اختلالات عملکرد جنسی) 2- ملال جنسیتی (اختلالات هویت جنسی) و 3- انحرافات جنسی (پارافیلیا) تقسیم‌بندی می‌کنند. در حیطه‌ی روانشناسی که در مقایسه با علومی چون ریاضی یا پزشکی، علم نوینی به شمار می‌آید، استانداردها به شکل جدی و مستمر مورد بررسی قرار گرفته و گاها تغییر نیز می‌کنند. برخی از موارد، مانند همجنسگرایی پیش‌ترها جزء اختلالات جنسی طبقه بندی می‌شدند که امروزه به عنوان یک گرایش جنسی مورد بررسی قرار می‌گیرند و برخی از موارد دیگر، مانند آشفتگی جنسیتی، پیش‌ترها نوعی بیماری روانی تلقی می‌شدند اما امروزه زیرمجموعه‌ی اختلالات جنسی طبقه بندی می‌شوند. پاسخ به این پرسش که نهایتا چه چیزی یک اختلال جنسی است، بسیار مفصل به نظر می‌رسد؛ حال آن که گاهی مرز باریکی با مشکلات جنسی و یا گرایشات جنسی پیدا می‌کند. اما در حالت کلی اگر مشکلات مداوم با لذت جنسی پیدا می‌کنید یا عملکرد جنسی ناراحت کننده‌ای را تجربه می‌کنید و یا از حالت، رفتار، موقعیت یا چیزی نامتعارف لذت جنسی می‌برید، ممکن است اختلال جنسی داشته باشید.

در اینجا تعریف جنسیت، تمایل جنسی و نیز رابطه‌ی جنسی متعارف، لازم به نظر می‌رسد. جنسیت، فارق از نمود فیزیکی آن (مرد یا زن) بخشی اساسی از شخصیت هر انسان است و بر افکار، احساسات و رفتارهای وی تاثیر می‌گذارد. توانایی پذیرش و لذت بردن از جنسیت هر شخص، بر سلامت جسمی، روانی و جنسی وی، تأثیر مثبت می‌گذارد. به بیانی ساده‌تر: هر کس، جنسیت خود را نه به واسطه‌ی فیزیک و بدن خود، بلکه بنا بر تعریفی که از خود در ذهن دارد، مشخص می‌کند. جنسیت به طور عمده (اما نه همیشه) تمایل ذاتی افراد را برای تجربه لذت از فعالیت جنسی با جنس مخالف، تعیین می‌کند. تمایل جنسی به معنی علاقه داشتن به فعالیت یا موقعیتی است که نیاز جنسی افراد را پاسخ می‌دهد. تمایل به آمیزش جنسی که بتواند منجر به تولید‌مثل شود را می‌توان به عنوان رابطه‌ی جنسی متعارف تعریف کرد اما تمایلات جنسی، محدود به این مورد خاص نمی‌شوند. مثلا برای برخی، نوع خاصی از پوشش در هنگام رابطه‌ی جنسی، لذت آن را شدت می‌بخشد، برخی دیگر ممکن است از لمس نقاط دیگری از بدن شریک خود، تحریک مضاعفی دریافت نمایند و حتی گاهی از بروز رفتارهای خشونت طلبانه یا خشونت ورزانه، حس رضایت بیشتری از رابطه‌ی جنسی داشته باشند. مادامی که این رفتارها آسیبی به اصل آمیزش جنسی وارد نکنند، به هیچ وجه جزو اختلالات جنسی تعریف نمی‌شوند اما به مجرد آن که رفتارهای غیر متعارف به عنوان عامل تحریک کننده، پیش نیاز شروع رابطه یا حتی به کل جایگزین رابطه‌ی متعارف شوند، پای اختلال جنسی به وسط می‌آید.

عوامل ایجاد اختلالات جنسی

علل شکل گیری اختلالات جنسی بسیار ناشناخته هستند خصوصا که می دانیم حد اقل بخش بزرگی از چنین اختلالاتی در هنگام تولد با ما به دنیا می‌آیند. شاید همین دلیل باعث شده بخشی از دانشمندان باور داشته باشند که اختلالات جنسی، ریشه‌ی ژنتیکی دارد. عده‌ای از روانشناسان نیز معتقد اند که یک اختلال جنسی در دوره‌ی جنینی با ایجاد ارتباطات خاصی در مغز شکل می‌گیرد. به طور مثال آن‌ها حدس می‌زنند که به دلیل نزدیک بودن بخش مربوط به پا با بخش مربوط به اندام تناسلی در مغز، هرگاه ارتباط این دو بخش بیش از حد معمول باشد، اختلال فتیش پا که یکی از شایع‌ترین انحرافات جنسی است، پدید می‌آید. البته عده‌ای دیگر باور دارند که انحرافاتی نظیر سادیسم و مازوخیسم جنسی، ریشه در تجربیات دوران کودکی ما دارند. این دسته از روانشناسان معتقد اند که تجربیات این دوره (خصوصا اولین تجارب زیستی) نقش موثری در بروز برخی اختلالات جنسی دارند. زیست شناسان دریافته اند که اتفاقا شایع‌ترین انحرافات جنسی مانند نظاره‌گری یا مالش دوستی، جنبه‌ی تکاملی دارد و در گونه‌هایی از دیگر جانداران نیز مشاهده می‌شوند. آنان معتقد اند که برخی از کژکاری‌های جنسی نیز ریشه‌ی فیزیولوژیک دارد. از افسردگی و پریشانی روانی (خصوصا در دوران کودکی و نوجوانی) نیز به عنوان عاملی دیگر برای اختلالات جنسی نظیر بی‌میلی جنسی نام برده می‌شود.

انواع اختلالات جنسی

آمیزش جنسی فقط رفتاری در جهتِ توليد مثل نيست، بلكه برخواسته از قوی‌ترین و بنیادی‌ترین غریزه انسانی و نیز بيشتر به عنوانِ رفتاری برای كسب اوج لذت جسمي و رواني و نیز عملی آرامش بخش تعريف مي‌شود. گرچه در بسیاری از جوامع، گفت‌وگو و نوشتن در مورد مشکلات و اختلالات جنسی تابو محسوب می‌شود ولی همه‌ی افراد نیازمند داشتن اطلاعات کافی در مورد آن هستند. بر اساس برآوردهای انجام شده، حداقل 10% مردان و 40% زنان دچار نوعی اختلال جنسی هستند که بر کیفیت زندگی آن‌ها اثرات منفی جبران ناپذیری می‌گذارد. حداقل 20% زنان یا از رابطه جنسی لذتی نمی‌برند و یا حتی متحمل درد می‌شوند. رابطه‌ی جنسی و بهداشت روانی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. ارضاء نیاز جنسی با کل رضایت از زندگی ارتباط بالایی دارد. همانطور که گفته شد، طبق استانداردهای جدید، مجموعه‌ی اختلالات جنسی به سه دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند که هر یک می‌تواند در زنان و مردان متفاوت بوده و نیز زیر شاخه‌های متنوع و متعددی داشته باشند که اینجا به برخی از شایع‌ترین آن ها اشاره می‌کنیم .

1- ملال جنسیتی

• ملال تراجنسیتی در کودکان
• ملال تراجنسیتی در بزرگسالان

2- کژکاری جنسی

• اختلالات میل جنسی
•         میل جنسی کم‌کار
•         بیزاری جنسی
• اختلالات برانگیختگی جنسی در مردان
•         اختلال نعوظ
• اختلالات برانگیختگی جنسی در زنان
•         اختلال واژینیسموس
•         اختلال درد جسمی
• اختلالات ارگاسم در مردان
•         زود انزالی
•         دیر انزالی
• اختلالات ارکاسم در زنان
•         ارگاسم ژنیتال
•         ارگاسم کلیوریال
• سایر اختلالات عملکردی

3- انحرافات جنسی

• مالش دوستی
• عورت نمایی
• بچه خواهی
• خود‌آزاری
• درد خواهی
• مرده خواهی
• حیوان خواهی
• آدم خواری
• تمایل به رابطه جنسی سه نفره
• تمایل به رابطه جنسی گروهی
• تمایل به رابطه جنسی در انظار عمومی یا جلوی دوربین
• تمایل به رابطه جنسی در شرایط استرس زا
• تمایل به رابطه جنسی از راه دور (تلفنی – چتی)
• مبدل پوشی
•         زن پوشی
•         مرد پوشی
• نظاره گری
•         چشم چرانی
•         دیدزنی
•         دیدن شریک جنسی با فرد سوم
•         دیدن رابطه جنسی افراد غریبه
• سادومازوخیسم
•         سادیسم (آزارگری جنسی)
•         مازوخیسم (آزارخواهی جنسی)
•         سواری دادن/ خواستن جنسی
•         لگدمال کردن / لگدمال شدن
•         غلام خواهی / ارباب خواهی
•         خفه کردن /  خفه شدن موقتی
•         تجاوز جنسی / تمارض به تجاوز
•         زیرپایی خواهی
•         مبل انسانی
•         حیوان آزاری
•         وسیله انگاری
•         طناب پیچی و شلاق زدن/شلاق خوردن (BDSM)
•         آلوده خواهی
•         زخم خواهی
• فتیش اشیا (یادگارخواهی)
•         فتیش کفش
•         فتیش چرم
•         فتیش اجسام نک تیز
•         فتیش گیاهان
•         فتیش مجسمه
•         فتیش اسلحه
• فتیش انسان ها خاص
•         فتیش به معلولین
•         فتیش به افراد مسن
•         فتیش به شاغلین در لباس کار خاص
•         فتیش غول ها
•         فتیش کوتوله ها
•         فتیش افراد خیلی چاق یا خیلی لاغر
• فتیش اعضای بدن
•         فتیش پا
•         فتیش لب
•         فتیش ناف
•         فتیش انگشتان
•         فتیش زیربغل
•         فتیش نشیمنگاه
•         فتیش ساق
•         فتیش اشک
•         فتیش به ادرار و یا مدفوع
•         فتیش خون
•         فتیش عضلات شکم
• سایر انحرافات جنسی

توضیح : ملال جنسیتی در کودکان و بزرگسالان از نظر روانشناسی دو مقوله‌ی قابل تفکیک است. میل جنسی کم‌کار (سرد مزاجی) با بیزاری جنسی کاملا متفاوت اند. واژینیسموس در زنان کاملا ریشه‌ی روانشناختی دارد. خودآزاری با دردخواهی متفاوت است. چشم چرانی در ملا عام انجام می‌شود اما دیدزنی به حریم خصوصی افراد تجاوز می‌کند. سادیسم عموما آزارگری معنی می‌شود اما افراد سادیسمی بیشتر از تحقیر کردن لذت می‌برند تا آسیب رساندن همچنین مازوخیسم در اغلب موارد آزارخواهی معنی می‌شود اما افراد مازوخیسمی بیشتر از تحقیر شدن لذت می‌برند تا آسیب دیدن. روابط ارباب و غلام بیشتر به خدمتکار و صاحبخانه شباهت داشته و BDSM بیشتر جنبه‌ی خشونت و آسیب رسانی دارد. همچنین زخم خواهی صرفا تحریک پذیری از طریق دیدن زخم یا جای زخم می‌باشد و هم با BDSM و هم با خودآزاری متفاوت است. (در BDSM و خودآزاری، درد منشا لذت می‌باشد) زیرپایی خواهی، مبل انسانی و وسیله انگاری با وجود شباهت‌های زیاد با هم تفاوت دارند. تعداد فتیش‌ها بسیار زیاد است. هر کس می‌تواند تقریبا به هر چیزی فتیش داشته باشد اما اینجا تنها به شایع‌ترین فتیش ها اشاره شد.

پیامد های اختلالات جنسی

در اغلب موارد، افراد دارای اختلالات جنسی نارضایتی اندکی در مورد تمایلات خود دارند و این دیگران (شریک زندگی و یا افراد آسیب دیده یا اذیت شده) هستند که از این اختلالات شکایت می‌کنند. معمولا شریک زندگی از براورده کردن نیاز‌های مربوط به اختلالات جنسی طرف مقابلش لذتی نمی‌برد و گاها حتی آزار می‌بیند. افراد دارای اختلالات جنسی یا توان داشتن یک رابطه جنسی متعارف را ندارند و یا اصلا توجهی به نیازهای شریک زندگی خود نمی‌کنند. به همین خاطر معمولا روابط جنسی رو به کم شدن پیش می‌رود و احساس رضایت هر دو طرف کاهش می‌یابد و از آنجایی که بخش مهمی از حس رضایت از زندگی به رضایت از رابطه‌ی جنسی بر می‌گردد، مواردی چون ارتباط خارج از رابطه‌ی زناشویی، باز شدن پای نفر سوم به رابطه، سرخوردگی جنسی، افسردگی، روابط ناسالم، اعتیاد به دخانیات و مواد مخدر، طلاق و خودکشی، از پیامدهای ناشی از نپرداختن به اختلالات جنسی و مقاومت برای مشاوره با روانشناس می‌باشد.

درمان اختلالات جنسی