نحوه پاسخ به سوالات جنسی کودکان

یکی از مشکلاتی که والدین با ان رو به رو می شوند بحث چگونگی پاسخ دهی به سوالات جنسی کودکان است. مسلما در مورد زمانی صحبت می کنیم که دریافت اطلاعات جنسی برای سن کودک مضر باشد. برخی والدین برای چشم و گوش بسته ماندن فرزندشان از پاسخ به این دست سوالات طفره می روند اما گروه دیگری هم هستند که با صراحت تمام و جزئیات فراوان جواب فرزندشان را می دهند تا به قول خودشان امُل بار نیاید. باید توجه داشت که نحوه ی پاسخ دهی به سوالات جنسی کودکان در زندگی جنسی آینده ی آن ها بسیار حائز اهمیت است. باید دانست که پاسخ ندادن به کودک فقط حس کنجکاوی او را بیشتر می کند تا از راه های دیگری اقدام کند، جواب هایی نظیر داستان لک لک ها بعد ها شما را در دیده کودکتان دروغگو جلوه می دهد و پاسخ های مفصل و بیش از حد نیز سبب اضطراب کودک و بلوغ زودرس در وی می شود.

مواردی که سبب ایجاد کنجکاوی جنسی در کودکان می شود

بعضی از والدین فکر می کنند که: “مگر به ما آموزش داده شد؟” و از آموزش چنین مسائلی به کودک خود سر باز می زنند. برخی دیگر فکر می کنند که می توانند در گفت و گویی کوتاه، در زمان بلوغ فرزند همه چیز را حل کنند. برخی اما می دانند که باید در مورد این مسئله مفصلا و چندین بار با کودک خود صحبت کنند، نسبت به کنجکاوی های او واکنش صحیح داشته باشند، پرسش های او را در سنین مختلف به شیوه های مناسب سن و سالش پاسخ بدهند و در مورد خطرات بیماری های مقاربتی و انواع تجاوزات جنسی به او هشدار بدهند.

1) تفاوت های جنسی

کودکان در ابتدا تفاوت های جنسی را درک نمی کنند و ضمنا به عنوان یک حقیقت هم نمی شناسند، آنچه او می شناسد بدن خودش است اما به تدریج متوجه تفاوت های بدن خود با مادرش که از او شیر می نوشد می شود و آرام آرام ذهن خود را متوجه تفاوت های جنسی می کند. وقتی که او متوجه می شود که بین پسر ها و دختر ها تفاوت های آناتومیک وجود دارد، فرصت خوبی برای تاکید روی تفاوت های جنسی به وجود می آید تا از اغتشاش روانی کودک از هویت جنسی خودش جلوگیری به عمل آید.

2) رفتار جنسی خود والدین

خواه ناخواه، هر کودکی تا حد زیادی تحت تاثیر محیط زندگی خود می باشد پس والدین باید آگاه باشند که تربیت جنسی کودکان از رفتار خودشان در مورد مسائل جنسی شروع می شود. ممکن است آن ها بیزاری یا سردمزاجی خاصی نسبت به جنس مخالف داشته باشند، ممکن است والدین در این مورد بسیار فعال باشند، ممکن است یکی از والدین، عادات خاصی در مورد مسائل جنسی داشته باشد یا حتی ممکن است دارای فتیش، سادومازوخیسم و یا دیگر انحرافات یا اختلالات جنسی باشد، اصلا مهم نیست. مهم این است که این رفتار ها و عادت ها از چشم کودک دور بماند.

3) معضلات تکنولوژی

بزرگ ترین تهدید در این مورد برای کودکان، فضای مجازی کنترل نشده است و دسترسی روز افزون و افسار گسیخته ی افراد زیر 13 سال به شبکه های اجتماعی تاثیرات جنسی بسیار منفی و غیر قابل جبران را به روی نسل های فعلی و بعدی خواهد داشت. چون ابتداعا کودکان برای بازی و سرگرمی از تلفن های همراه والدین استفاده می کنند و معمولا سبب مشکل برای فعالیت های روزمره ی والدین خود می شوند ؛ پدر و مادر ها برای فرزند خود، گوشی یا تبلت تهیه می کنند اما با بزرگ تر شدن کودک و آشنایی او با مراحل ورود به شبکه های اجتماعی با دریایی از اطلاعاتی مواجه می شود که نمی بایست به آن ها دسترسی مستقیم پیدا کند.

اما این تنها معضل موجود در زمینه ی تکنولوژی نمی باشد، یک تلویزیون با برنامه های معمولی و سریال های ترکیه ای هم می تواند به شدت مشکل ساز باشد. تصور نکنید که کودک برداشتی از روابط فرازناشویی به دست نمی آورد و تحت تاثیر سکانس ها و نوع ارتباطات مخرب درون خانواده ای و برون خانواده ای که در سریال یا فیلمی که والدین نگاه می کنند معرفی می شود قرار نمی گیرند. کودک می بیند، کودک می فهمد، کودک الگو میگیرد، کودک تکرار می کند. کما این که این تاثیر پذیری ممکن است در همان سن بروز پیدا نکند. در پرانتز باید گفت که پدر مادر های جوان بدانند، از بچه ای که پای سریال های فلان TV و بهمان شبکه بزرگ می شود، نمی توان انتظار حیا، غیرت یا دیگر موارد مد نظر خانواده ها را داشت چرا که هرگز نه مستقیم و نه غیر مستقیم به او آموزش داده نشده و تازه کنجکاوی های جنسی وی را هم بر انگیخته است.

4) شروع احساسات جنسی

بالاخره روزی فرا می رسد که به واسطه ی نیاز جنسی، کنجکاوی های جنسی کودک نقش پر رنگی پیدا خواهد کرد. البته از نظر روانشناسان از لحظه ی تولد، کودک آماده ی احساس لذت جنسی می باشد و از همان زمان رفتار های جنسی او شکل می گیرد. او زمانی که توانایی فیزیکی پیدا می کند در جسم خود به اکتشاف می پردازد، کودک بدن خود را لمس کرده و تمایل به لمس بدن دیگران دارد. نوازش های محبت آمیز (که بخشی از شروع یک رابطه ی جنسی در بزرگسالی هم به شمار می روند) برای کودک نیز لذت بخش است و نیز از همین طریق است که او ابراز عشق و محبت را می آموزد.

وقتی کودک را از شیر می گیرند، نیاز های دهانی او قطع نمی شود بلکه به اشکال مختلف دیگری نمود پیدا می کند. وقتی که او در می یابد که می تواند از به دهان برد چیز های خوراکی و غیر خوراکی نیز لذت ببرد شروع به این کار می کند، نباید کودک را از چنین اعمالی باز داشت اما باید مکیدن، جویدن و گاز گرفتن های او را کنترل و تنظیم کرد تا مثلا اشیاء تیز یا آلوده را به دهان نبرد. این نیاز هرگز از بین نمی رود بلکه در بزرگ سالی جنبه ی جنسی یا غیر جنسی مانند آدامس جویدن یا سیگار کشیدن پیدا می کند. هر چه کودک در رفع این نیاز خود با مشکل یا مانع مواجه شود، کنجکاوی های جنسی او نیز بیشتر می شود.

چگونه به سوالات جنسی کودکان پاسخ دهیم

در ابتدا باید گفت که تا زمانی که کودک آمادگی پرسیدن سوال جنسی خود را ندارد نباید با پاسخ آن رو به رو شود پس بهتر است توپ را در زمین او نگه داریم. برای این کار داشتن یک رابطه ی گرم و صمیمی با والدین ضروری می باشد. کودک شما باید بداند که می تواند آزادانه و راجع به هر مسئله ای با شما صحبت کند و مطمئن باشد که رفتار خشن، تند یا بی حوصله ای از سوی شما دریافت نخواهد کرد. کودکی که در مسائل دیگری مورد توبیخ والدین خود واقع شده یا برای پرسیدن سوالات دیگری از سوی پدر و مادر به بی ادبی یا بی حیایی متهم شده است برای بر طرف کردن کنجکاوی های جنسی اش راه های پر ریسکی، غیر از پرسیدن از والدینش را انتخاب خواهد کرد.

از طرفی کودک باید مطمئن باشد که والدینش به او دروغ نمی گویند. گودکی که بار ها از پدر و مادر خود شنیده که برایت می خرم اما هیچ وقت برایش خریده نشده، کودکی که حالا با افزایش سن فهمیده لولو وجود ندارد و عمو فلانی هرگز دعوایش نمی کند اما پدر و مادرش قبلا جور دیگری به او اطلاعات داده بودند برای دریافت اطلاعات جنسی افراد دیگری را که راستگو تر می پندارد بر می گزیند. در مورد مسائل جنسی هم پیشنهاد می شود که به کودک دروغ نگوییم اما لزومی هم ندارد که افرط کرده و تمامی اطلاعاتی که داریم را با او به اشتراک بگذاریم. قطعا نباید به او بی پرده پاسخ بدهیم، اما لازم است که با او صادق باشیم و پاسخی در حد یکی دو جلمه ی درست و صادقانه به او بدهیم.

سن مناسب برای آگاه کردن کودک از چنین مسائلی زمانی است که کودک سوالاتی در این باره می پرسد. برای جواب دادن به او باید از نام های مناسبی استفاده کنیم، هرگز از کلمات رایج برای نام گذاری نواحی تناسلی استفاده نکنید، بهتر است از معادل های انگلیسی یا نام علمی آن ها برای توضیح دادن به کودک استفاده کرد. وقتی از ما می پرسد که بچه ها از کجا می آیند، به جای آن که بگوییم لک لک ها می آورند یا از بیمارستان یا پستچی می آورد و یا داستان های بابانوئلی (یعنی استفاده از خیالات یا شخصیت های خیالی) خیلی منطقی به او پاسخ می دهیم که: “بچه ها درون شکم مادر رشد می کنند و بعد از آن که به اندازه ی یک فعلان عروسک شدند از آنجا بیرون می آیند.”

ممکن است این پاسخ برای کودک قانع کننده باشد اما اگر سن او کمی بیشتر باشد سوالات دیگری ذهن او را مشول خواهد کرد. مثلا اگر پرسید چگونه از شکم مادر بیرون می آیند باید پاسخ داد: “از مجرای زایمان خارج می شوند” اگر پرسید مجرای زایمان چیست می توانیم به او پاسخ دهیم: “خانم ها در بدن خود محلی به منظور به دنیا آوردن بچه دارند.”  اما اگر پرسید چه وقت و چه زمانی یک بچه در شکم خانم ها به وجود می آید، باید با احتیاط بیشتری به او پاسخ دهیم. در قالب کلی می توان اینگونه برای او توضیح داد: “وقتی یک زن و یک مرد، یکدیگر را دوست دارند و با هم ازدواج می کنند، چون به هم علاقه دارند یک دیگر را بغل می کنند، می بوسند و به هم نزدیک می شوند و این نزدیکی سبب رشد جنین در شکم مادر می شود.” در این توضیح هیچ دروغی به کودک گفته نشده اما اطلاعات غیر ضروری هم به او داده نمی شود.

نکات مهم در پاسخ دادن به سوالات جنسی کودک

مسلم است که کودکان در سنین متفاوت می توانند یک سوال را بار ها و بار ها تکرار کنند و هر بار نیاز است که شما با توجه به سن و سال او به وی پاسخ مناسب دهید. ضمنا این احتمال وجود دارد که اطلاعات او کمی بیشتر شده باشد و پاسخ های قبلی شما را دیگر کافی نداند، در اینجا باید با احتیاط بیشتری به او پاسخ مفصل تری بدهید که از سطح اطلاعات کودک فرا تر نرود.

1. گرفتن اطلاعات از کودک

بسیار محتمل است که کودکان، خصوصا در سنین بالای 7 سال (که به مدرسه می روند) از پیش اطلاعاتی در این باره داشته باشند. چیزی در فضای مجازی یا تلویزیون دیده باشند یا از دوستان بزرگ تر یا همسن خود چیزی شنیده باشند. پس ضروری است که ابتداعا سطح اطلاعات خوده کودک را بررسی کنیم. بهترین راه برای این کار پرسیدن از خوده کودک با جملاتی نظیر: “خودت چی فکر می کنی؟” است. باید دانست که تا زمان بلوغ، هرگز نباید اطلاعاتی بیشتر از آنچه کودک خودش می داند به او داد. تنها یک استثنا وجود دارد و آن هم این است که باید وی را در مورد حریم خصوصی اش آگاه کرد تا مورد سوء استفاده ی جنسی واقع نشود.

2. عدم تاخیر در پاسخگویی

هرگز وقتی که کودک سوال خودش را پرسید به او نگویید که بعدا برایت می گویم یا فعلا کار دارم وقتش نیست یا چیز هایی شبیه به این. باید در همان لحظه آب به دست دارید زمین بگذارید و سوال جنسی کودک خود را به شیوه ای که بالا توضیح داده شد بدهید. اگر کودک شما پاسخ سوال هایش را از شما نگیرد برای بر طرف کردن حس کنجکاوی اش به سراغ افراد یا تجربه های دیگری می رود که این کار می تواند برایش عواقب بدی به دنبال داشته باشد. بعد از آن که کودک از شما سوالی در این رابطه پرسید مطمئن شوید که درگیری ذهنی او را خاتمه داده اید و هیچ چیز مبهمی در ذهنش باقی نگذاشته اید. گاهی کودک با یک جواب ساده قانع می شود و گاهی باید بیشتر به برای او توضیح داد.

4. با کودک صادق باشید

مفصلا اشاره شد که چرا باید با کودکتان صادق باشید اما این نکته بسیار مهم است و جا دارد که دوباره به آن پرداخته شود. صداقت با کودک سبب اعتماد او به شما می شود تا اگر باز هم سوالی در این رابطه داشت به شما رجوع کند. اگر در وهله ی اول بفهمد که شما به او دروغ گفته اید سوالات بعدی خود را پیش شما نمی آورد و سعی م یکند از راه های دیگری به پاسخ برسد. توجه داشته باشید که شما تنها منبع اطلاعاتی کودک به حساب نمی آیید. این مسئله در زمان بلوغ اهمیت بالا تری خواهد داشت پس با کودک صادق باشید.

5. باعث سوال پرسیدن او نشوید

تا جایی که ممکن است کاری نکنید که کنجکاوی او زود تر از حد معمول بر انگیخته شود. مثلا وقتی او را حمام می کنید، خودتان لباس به تن داشته باشید. فیلم و سریال هایی که ممکن است حتی کوچک ترین سکانس اروتیکی داشته باشد را بعد از ساعات خواب فرزندتان تماشا کنید. تا جایی که امکان دارد اتاق پسران از دختران را جدا کنید و مهم ترین نکته آن که از رفتار های جنسی جلوی چشم کودکان در حد اقل ترین حالت ممکن هم خود داری کنید. بیشترین توجه کودک برای یادگیری روی والدین خود است.

و در آخر

ادامه ی این متن در حال ویرایش است …