انیاگرام (انئاگرام یا آناگرام) یک سیستم خودشناسی و تیپشناسی شخصیت میباشد که تمامی انسانهای این کرهی خاکی را به 9 دستهی شخصیتی مجزا طبقهبندی میکند. هر یک از این تیپهای شخصیتی دارای خصایص و ویژگیهایی هستند که آنها را از 8 دستهی دیگر متمایز میسازد. این مکتب روانشناختی به دستهبندی انسانهای نرمال میپردازد اما استعداد آنان برای تمایل به نوع خاصی از اختلالات روانی را پیشبینی میکند. انیاگرام 9 جهانبینی متفاوت را در قالب 9 نگاه به هستی بیان میکند. هر یک از ما تنها از یکی از این دریچهها به دنیای پیرامون خود نگاه میکنیم که چندان هم قابل تغییر نیست اما با شناخت نوع نگاههای دیگر میتوانیم علل اختلاف نظرهای کلی و عملکردهای متفاوت در شرایط مشابه را بین انسانهای مختلف درک کنیم.
تاریخچهی کوتاه انیاگرام
در دورهی مقدماتی انیاگرام، به چرایی تفاوتهای شخصیتی پرداخته شد، مبانی نظری تیپشناسی شخصیتی از دیدگاه “فروید”، “یونگ” و نقش اساطیر یونان در روان کاوی توضیح داده شد و دریافتیم که تفاوت انیاگرام به لحاظ تجربهی بشری، آن را از دیگر مکاتب شخصیتشناسی متمایز میکند. ریشهی 2000 سالهی شرقی انیاگرام که منتصب به صوفیهای افغانستان هست، سبب میشود تا این مکتب برای ما ملموستر و قابل فهمتر باشد. ضمن این که برای آموختن انیاگرام نیاز به پیش زمینهی خاصی نیست و هر کسی میتواند آن را فرا بگیرد. در صدهی 19 میلادی عارف ارمنی یونانیالاصلی به نام “جورج گورجیف” این آموزههای خاورمیانهای را نظاممند کرد و آن را به شکل مدرنتری ارائه داد.
بعدها فلیسوف اهل بولیوی، “اسکار ایکازو (ایچازو)” این مکتب تیپشناسی را از آسیا به آمریکای جنوبی برد و تحت عنوان “انیاگون” به شکل قوانین تغییر ناپذیر شخصیت بسط و گسترش داد و با نمادپردازی یک 9 ظلعی منتظم، پایههای انیاگرام امروزی را بنا نهاد. وی باور داشت که “انیاگون” نوعی مکانیسم دفاعی ناشی از آسیبهای روانشناختی متحمل شده در سنین کودکی میباشد که: ناخودآگاه فرد در تلاشی برای همزیستی با محیط، به سبب آنها، جنبههای خاصی از شخصیت انسان را رشد و توصعه میدهد. مدتی بعد شاگرد “ایکازو” روانشناس شیلیایی “کلودیو نارجو (نارنهو)” که به عنوان استاد مدعو در پردیس دانشگاه کالیفورنیا مشغول به کار بود، این مکتب را به ایالات متحده برد و با چاپ کتابی تحت عنوان “شخصیت انیاگرامی” آن را جهانی کرد.
![](https://ravannegar.ir/wp-content/uploads/2023/03/enneagon.png)
”
ریچارد ریسو” ، “الی جکسون” ، “الیزابل واگل” و “ریچارد روهر” از جمله کسانی بودند که منباب این مکتب شخصیتشناسی مقالات و نوشتههایی منتشر کردند اما اولین کنفرانس بینالمللی انیاگرام با مدیریت و تدریس “دیوید دانیلز” در سال 1994 میلادی برگزار شد. یک سال بعد، یکی از شرکت کنندگان همان کنفرانس به نام “هلن پالمر” اولین کتاب جامع انیاگرام را در تلفیق با روانشناسی منتشر کرد. با آغاز قرن 21 میلادی کتابها و مقالات بسیاری دربارهی انیاگرام منتشر شد و تحلیلهای موتورهای جستجو طی 16 سال نشان میدهند که از سال 2017 محبوبیت این مکتب در سراسر جهان افزایش چشمگیری داشته و افراد، تمایل زیادی به یادگیری انیاگرام نشان میدهند.
- اگر فردی در حالت تنش انیاگرامی قرار بگیرد، در جهت پیکان شیفت شخصیت کرده و موقتا نمود رفتاری تیپ بعدی (تیپی که در جهت پیکان به آن وصل شده) را از خود بروز میدهد.
- و زمانی که در حالت ایمن انیاگرامی قرار گیرد، خلاف جهت پیکان دچار شیفت شخصیت شده و موقتا حالات رفتاری تیپ قبلی (تیپی که خلاف جهت پیکان به آن وصل شده) را پیدا میکند.
اصلیترین کارکرد انیاگرام
گرچه امروزه از این مبحث در زمینههای مختلفی نظیر خودشناسیی، تیپشناسی شخصیت، عشق و رابطه، ازدواج و فرزندپروری، کسب و کار و غیره استفاده میشود اما مهمترین و اصلیترین هدف و کارکرد انیاگرام در رشد یافتن و تعالی شخصیت انسانی خلاصه میشود. انیاگرام با معرفی و شناساندن عمق دلایل افکار و رفتارمان سعی میکند تا خودآگاهیمان را افزایش دهد. با معرفی گناهان انیاگرامی (که برای هر تیپ شخصیتی متفاوت هستند) چشممان را به روی بخشهای پنهان ضمیر ناخودآگاه مان باز کند و ما را در همان تیپی که هستیم رشد دهد.
- هیچ تیپی بر تیپ دیگر برتری ندارد و تمامی تیپها برای جامعه کارکرد دارند.
- تیپ افراد در طول زندگی تغییر نمیکند بلکه فقط بین سطوح رشد یافتگی در حرکت است.
- تیپهای شخصیتی جهانشمول هستند و در مورد اقوام و نژادهای بشری تفاوتی ندارند.
- هیچ تیپی ذاتا مردانه یا زنانه نیست گرچه شاید در تیپی نسبت توضیع دقیقا 50-50 نباشد.
- استفاده از اعداد برای معرفی تیپها برای زدودن بار معنایی آنهاست و عدد بزرگتر یا کوچکتر نشان دهندهی هیچ چیز نیست.
- ممکن است همهی فاکتورهای تیپ شخصیتی در مورد فردبهفرد آن تیپ صادق نباشد و هر کس با توجه به سطح رشدیافتگی خود، فقط بخشی از ویژگیهای تیپ خود را بروز دهد.
سطوح رشد یافتگی
هر تیپ شخصیتی یک ساختار درونی تقریبا غیرقابل تغییر دارد. تداوم نگرش افراد، رفتارهایشان، انگیزهها و مکانیسمهای دفاعی توسط این ساختار درونی شکل میگیرد. در واقع این ساختار خوده تیپ شخصیتی را به وجود میآورد. این ساختار درونی اولین بار توسط “دان ریسو” در سال 1997 میلادی تئوری پردازی شد و بعدها به کمک “راس هادسون” بسط و توسعه یافت. بر طبق این نظریه هیچکس نمیتواند تیپ شخصیتی خود را تغییر دهد ولی میتواند در تیپ شخصیتی خود رشد پیدا کرده و به انسان بهنجارتر و بهتری تبدیل شود. این رشد یافتگی با شناخت همان ساختار درونی امکانپذیر است.
“ریسو” و “هادسون” سه سطح رشدنایافته، نیمهرشدیافته و رشدیافتهی کامل را برای هر تیپ معرفی میکنند. آنان معتقداند سطح رشدیافتگی هر فرد در تیپ خود وابسطه به رشدیافتگی ایگوی روانشناختی وی هست و نیز تفاوت افکار و رفتار افراد را در تیپ شخصیتی واحد را به وجود میآورد تا در روابط بینفردی و اجتماع سازگاری کمتر یا بیشتری داشته باشند. همچنین شناخت سطح رشدیافتگی در اتاق درمان به درمانگر اجازه میدهد تا آنچه واقعا بر مراجعان میگذرد را تشخیص دهد و راهحلهایی متناسب با تیپ شخصیت او و سطح رشدیافتگیاش ارائه یا پیشنهاد کند.
![](https://ravannegar.ir/wp-content/uploads/2023/03/213254yh.png)
سطوح رشدیافتگی چارچوبی برای مشاهدهی این که چگونه همهی صفات مختلف یک تیپ شخصیتی میتوانند در عملکرد افراد مختلف ایفای نقش کنند را محیا میسازد. بدون در نظر گرفتن آنها در انیاگرام، افراد میتوانستند مجموعهای تصادفی یا دلخواه از ویژگیهای نسبتا نامرتبط شخصیتی را دارا باشند. اما با درک این سطحها میتوان مشاهده کرد که چطور همهی صفات شخصیتی به هم مرتبط هستند. “ریسو” و “هادسون” این صفات را به سه دستهی سالم، متوسط و ناسالم تقسیمبندی میکنند. بدون درک این موضوع، انیاگرام به قول “کن ویلبر” مجموعهای افقی از 9 مقلوهی گسسته خواهد بود. با اضافه کردن میزان رشدیافتگی به تیپهای شخصیتی، یک بُعد عمودی نیز به شخصیت هر فرد اضافه میشود که نتنها پیچیدگی ماهیت انسان را منعکس میکند بلکه توضیح دهندهی بسیار از عناصر متفاوت و مهم درونی شخصیت ماست.
عنصر پویا
احتمالا متوجه شدهاید که افراد دائما تغییر میکنند (گاهی اوقات واضحتر، آزادتر و خودخواستهتر و در مواقع دیگر مضطربتر، مقاومتر و با خودآگاهی کمتر) درک سطوح به وضوح نشان میدهد که وقتی افراد حالتهای شخصیتی خود را تغییر میدهند، در طیفی از انگیزهها، صفات و مکانیسمهای دفاعی که تیپ شخصیتی آنها را تشکیل میدهد تغییر میکنند. این تغییرات ناشی از یک عنصر پویای شخصیتی میباشند که ماهیت خود الگوهای شخصیت را منعکس میکند. برای شناخت دقیقتر یک فرد، لازم است درک کنیم که در طول زمان در امتداد مسیر رشد تیپ شخصیت خود توسط عنصر پویای شخصیتش تغییر میکند.
رشد شخصیت میتواند وارونه هم باشد یعنی از رشدیافته به سمت رشدنایافته حرکت کند اما عموما این مسیر به سمت تعالی است. باید ارزیابی کرد که در کدام محدودهی عملکردی (سالم، متوسط یا ناسالم) خود به سر میبریم. احساسات همان احساسات هستند، شاید واکنش به احساسات نیز از یک جنس باشند اما پاسخ فکری–عملی به احساسات و نحوه و میزان استفاده از مکانیسمهای دفاعی در سطوح بالاتر رشد یافتگی، منطقی، بدون آسیب رسانی به خود و در جهت تعامل هرچه بیشتر با دیگران خواهد بود. به همین دلیل است که دو نفر در یک تیپ مشخص با میزان تمایل مشابه به بال شخصیتی خود میتوانند به دو شکل کاملا متفاوت به نظر برسند.
9 سطح رشد یافتگی
در اینجا به طور اجمالی انواع سطحهای رشد یافتگی اشاره میکنیم و توضیحات بیشتر را به دورهی پیشرفته انیاگرام موکول مینماییم. امروزه به طور خلاصه رشد یافتگی را به 9 سطح مشخص تقسیم بندی میکنند. مسلم است که برای هر تیپ به واسطهی احساسات اصلی و روش مقابله با آن، هر سطح رشدیافتگی معنی متفاوتی از دیگر تیپها خواهد داشت. مثلا اگر برای یک تیپ، پرداختن بیشتر به اوقات فراقت و تمرکز به روی لذایذ زندگی، رشد محسوب شود ممکن است برای تیپ دیگری کاستن از لذایذ و متمرکز شدن به روی امور جدیتر، رشد به حساب آید.
این که متعادلسازی (متفاوت از شبیهسازی) ملاکی برای سطح رشدیافتگی انیاگرامی محسوب میشود یا خیر همچنان دارای مخالفان و موافقان بسیاری است اما در چگونگی کارکرد و عملکرد تیپهای مختلف در حالت رشد کامل اتفاق نظر وجود دارد. محققان و دانشمندان حیطهی انیاگرام با طیفانگاری به جای سطحانگاری در زمینهی رشدیافتگی تیپهای شخصیت موافقتر اند اما برای درک بیشتر هر سطح (رشدیافته، نیمهرشدیافته و رشدنایافته) را به سه بخش درونی نیز تقسیم کردهاند.
![](https://ravannegar.ir/wp-content/uploads/2023/03/sotrosh.png)
رشد نایافته:
- سطح اول: تخریب فیزیکی
- سطح دوم: وسواس و اجبار
- سطح سوم: نقض و تخلف
نیمه رشد یافته:
- سطح چهارم: جبران بیش از حد
- سطح پنجم: کنترل بین فردی
- سطح ششم: عدم تعادل اجتماعی
رشد یافته:
- سطح هفتم: ارزش اجتماعی
- سطح هشتم: ظرفیت روانی
- سطح نهم: سطح رهایی
سه غریزهی اصلی
این متن در حال ویرایش است…
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
و در آخر
این متن در حال ویرایش است.
منابع
درخواست مشاوره
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این دوره درخواست مشاوره خود را ارسال کنید و یا با ما در تماس باشید.
درخواست مشاورهدوره های مرتبط
مکانیسم های دفاعی روان
مینیمال های رشد
روانشناسی بیماری پروانه ای (EB)
اینستاگرام فرصتی فوقالعاده است. با توجه به اینکه هر روز آمار استفاده کنندگان ایرانی از اینستاگرام افزوده میشود و واقعا خود اینستاگرام هم…
روانشناسی کرونا
اینستاگرام فرصتی فوقالعاده است. با توجه به اینکه هر روز آمار استفاده کنندگان ایرانی از اینستاگرام افزوده میشود و واقعا خود اینستاگرام هم…
انواع عشق
اینستاگرام فرصتی فوقالعاده است. با توجه به اینکه هر روز آمار استفاده کنندگان ایرانی از اینستاگرام افزوده میشود و واقعا خود اینستاگرام هم…
نظرات
تومان۵۵۰.۰۰۰
![استاد عدل](https://ravannegar.ir/wp-content/uploads/2020/08/cca44bff-c5fb-4b4e-99da-1b8dd76d115f-1.jpeg)