اختلالات جنسی - مرکز مشاوره و آموزش روان نگر

اختلالات جنسی به مجموعه رفتار ها، عادت ها، حالت ها و موقعیت هایی گفته می شود که طی یا به واسطه ی آن، افراد در برقراری یک رابطه ی جنسی نرمال و موفق، دچار مشکل شوند. دلایل ژنتیکی، زیستی و روانی که عامل کارکرد غیرمعمول مغز هستند، این اختلالات را ایجاد می کنند. البته تنها زمانی به این موارد برچسب اختلال زده می شود که 1- ناشی از مشکلات پزشکی یا فیزیکی خاص نباشند. 2- فرد، بدون انجام یا تجربه ی آن، به ارضای جنسی نرسد و 3- این شرایط بیش از 6 ماه ادامه داشته باشد که البته در اکثر موارد، اختلالات جنسی از دوره ی جنینی یا نوزادی با افراد همراه می باشند و عموما بعد از بلوغ توسط فرد کشف می شوند. در ابتدا ممکن است نوجوانی که یک اختلال جنسی را تجربه می کند، نداند که عملکرد وی غیر متعارف است یا تصور کند که به عنوان تنها فرد دارای چنین تمایلاتی، انسانی عجیب، نفرین شده یا برگزیده است اما اختلالات جنسی در بین تمامی انسان ها از هر نژاد و قوم و جنسیتی که باشند با نمود های رفتاری و فانتزی های جنسی مشخص، قابل تشخیص و تا حدودی قابل درمان هستند. دیده می شود که افرادی به دلیل همراه داشتن یک اختلال یا اختلالات جنسی، به سمت ازدواج و تشکیل خانواده نمی روند و عده ای پس از ازدواج به دلیل خواسته های جنسی نامتعارف شریک زندگی خود، قصد جدا شدن دارند. لذا بهتر است ضمن کسب اطلاعات بیشتر در این باره، برای برطرف کردن مشکلات ناشی از اختلالات جنسی به روانشناس مراجعه کنیم.

چه چیزی اختلال جنسی است؟

تنوع و شکل های اختلالات جنسی بسیار گسترده می باشد اما استاندارد های جدید (DSM-5) آن ها را به سه دسته ی کلی 1- کژکاری جنسی (اختلالات عملکرد جنسی) 2- ملال جنسیتی (اختلالات هویت جنسی) و 3- انحرافات جنسی (پارافیلیا) تقسیم بندی می کنند. در حیطه ی روانشناسی که در مقایسه با علومی چون ریاضی یا پزشکی، علم نوینی به شمار می آید، استاندارد ها به شکل جدی و مستمر مورد بررسی قرار گرفته و گاها تغییر نیز می کنند. برخی از موارد، مانند همجنسگرایی پیش تر ها جزء اختلالات جنسی طبقه بندی می شدند که امروزه به عنوان یک گرایش جنسی مورد بررسی قرار می گیرند و برخی از موارد دیگر، مانند آشفتگی جنسیتی، پیش تر ها نوعی بیماری روانی تلقی می شدند اما امروزه زیر مجموعه ی اختلالات جنسی طبقه بندی می شوند. پاسخ به این پرسش که نهایتا چه چیزی یک اختلال جنسی است، بسیار مفصل به نظر می رسد؛ حال آن که گاهی مرز باریکی با مشکلات جنسی و یا گرایشات جنسی پیدا می کند. اما در حالت کلی اگر مشکلات مداوم با لذت جنسی پیدا می کنید یا عملکرد جنسی ناراحت کننده ای را تجربه می کنید و یا از حالت، رفتار، موقعیت یا چیزی نامتعارف لذت جنسی می برید، ممکن است اختلال جنسی داشته باشید.

در اینجا تعریف جنسیت، تمایل جنسی و نیز رابطه ی جنسی متعارف، لازم به نظر می رسد. جنسیت، فارق از نمود فیزیکی آن (مرد یا زن) بخشی اساسی از شخصیت هر انسان است و بر افکار، احساسات و رفتار های وی تاثیر می گذارد. توانایی پذیرش و لذت بردن از جنسیت هر شخص، بر سلامت جسمی، روانی و جنسی وی، تأثیر مثبت می گذارد. به بیانی ساده تر: هر کس، جنسیت خود را نه به واسطه ی فیزیک و بدن خود، بلکه بنا بر تعریفی که از خود در ذهن دارد، مشخص می کند. جنسیت به طور عمده (اما نه همیشه) تمایل ذاتی افراد را برای تجربه لذت از فعالیت جنسی با جنس مخالف، تعیین می کند. تمایل جنسی به معنی علاقه داشتن به فعالیت یا موقعیتی است که نیاز جنسی افراد را پاسخ می دهد. تمایل به آمیزش جنسی که بتواند منجر به تولید مثل شود را می توان به عنوان رابطه ی جنسی متعارف تعریف کرد اما تمایلات جنسی، محدود به این مورد خاص نمی شوند. مثلا برای برخی، نوع خاصی از پوشش در هنگام رابطه ی جنسی، لذت آن را شدت می بخشد، برخی دیگر ممکن است از لمس نقاط دیگری از بدن شریک خود، تحریک مضاعفی دریافت نمایند و حتی گاهی از بروز رفتار های خشونت طلبانه یا خشونت ورزانه، حس رضایت بیشتری از رابطه ی جنسی داشته باشند. مادامی که این رفتار ها آسیبی به اصل آمیزش جنسی وارد نکنند، به هیچ وجه جزو اختلالات جنسی تعریف نمی شوند اما به مجرد آن که رفتار های غیر متعارف به عنوان عامل تحریک کننده، پیش نیاز شروع رابطه یا حتی به کل جایگزین رابطه ی متعارف شوند، پای اختلال جنسی به وسط می آید.

عوامل ایجاد اختلالات جنسی

علل شکل گیری اختلالات جنسی بسیار ناشناخته هستند خصوصا که می دانیم حد اقل بخش بزرگی از چنین اختلالاتی در هنگام تولد با ما به دنیا می آیند. شاید همین دلیل باعث شده بخشی از دانشمندان باور داشته باشند که اختلالات جنسی، ریشه ی ژنتیکی دارد. عده ای از روانشناسان نیز معتقد اند که یک اختلال جنسی در دوره ی جنینی با ایجاد ارتباطات خاصی در مغز شکل می گیرد. به طور مثال آن ها حدس می زنند که به دلیل نزدیک بودن بخش مربوط به پا با بخش مربوط به اندام تناسلی در مغز، هر گاه ارتباط این دو بخش بیش از حد معمول باشد، اختلال فتیش پا که یکی از شایع ترین انحرافات جنسی است، پدید می آید. البته عده ای دیگر باور دارند که انحرافاتی نظیر سادیسم و مازوخیسم جنسی، ریشه در تجربیات دوران کودکی ما دارند. این دسته از روانشناسن معتقد اند که تجربیات این دوره (خصوصا اولین تجارب زیستی) نقش موثری در بروز برخی اختلالات جنسی دارند. زیست شناسان دریافته اند که اتفاقا شایع ترین انحرافات جنسی مانند نظاره گری یا مالش دوستی، جنبه ی تکاملی دارد و در گونه هایی از دیگر جانداران نیز مشاهده می شوند. آنان معتقد اند که برخی از کژکاری های جنسی نیز ریشه ی فیزیولوژیک دارد. از افسردگی و پریشانی روانی (خصوصا در دوران کودکی و نوجوانی) نیز به عنوان عاملی دیگر برای اختلالات جنسی نظیر بی میلی جنسی نام برده می شود.

انواع اختلالات جنسی

آمیزش جنسی فقط رفتاری در جهتِ توليد مثل نيست، بلكه برخواسته از قوی ترین و بنیادی ترین غریزه انسانی و نیز بيشتر به عنوانِ رفتاری برای كسب اوج لذت جسمي و رواني و نیز عملی آرامش بخش تعريف مي شود. گرچه در بسیاری از جوامع، گفت و گو و نوشتن در مورد مشکلات و اختلالات جنسی تابو محسوب می شود ولی همه افراد نیازمند داشتن اطلاعات کافی در مورد آن هستند. بر اساس برآوردهای انجام شده، حداقل 10% مردان و 40% زنان دچار نوعی اختلال جنسی هستند که بر کیفیت زندگی آن ها اثرات منفی جبران ناپذیری می گذارد. حداقل 20% زنان یا از رابطه جنسی لذتی نمی برند و یا حتی متحمل درد می شوند. رابطه ی جنسی و بهداشت روانی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. ارضاء نیاز جنسی با کل رضایت از زندگی ارتباط بالایی دارد. همانطور که گفته شد، طبق استاندارد های جدید، مجموعه ی اختلالات جنسی به سه دسته ی کلی تقسیم می شوند که هر یک می تواند در زنان و مردان متفاوت بوده و نیز زیر شاخه های متنوع و متعددی داشته باشند که اینجا به برخی از شایع ترین آن ها اشاره می کنیم .

1- ملال جنسیتی

ملال تراجنسیتی در کودکان
ملال تراجنسیتی در بزرگسالان

2- کژکاری جنسی

اختلالات میل جنسی
میل جنسی کم کار
بیزاری جنسی
اختلالات برانگیختگی جنسی در مردان
اختلال نعوظ
اختلالات برانگیختگی جنسی در زنان
اختلال واژینیسموس
اختلال درد جسمی
اختلالات ارگاسم در مردان
زود انزالی
دیر انزالی
اختلالات ارکاسم در زنان
ارگاسم ژنیتال
ارگاسم کلیوریال
سایر اختلالات عملکردی

3- انحرافات جنسی

مالش دوستی
عورت نمایی
بچه خواهی
خود آزاری
درد خواهی
مرده خواهی
حیوان خواهی
آدم خواری
تمایل به رابطه جنسی سه نفره
تمایل به رابطه جنسی گروهی
تمایل به رابطه جنسی در انظار عمومی یا جلوی دوربین
تمایل به رابطه جنسی در شرایط استرس زا
تمایل به رابطه جنسی از راه دور (تلفنی – چتی)
مبدل پوشی
زن پوشی
مرد پوشی
نظاره گری
چشم چرانی
دیدزنی
دیدن شریک جنسی با فرد سوم
دیدن رابطه جنسی افراد غریبه
سادومازوخیسم
سادیسم (آزارگری جنسی)
مازوخیسم (آزارخواهی جنسی)
سواری دادن/ خواستن جنسی
لگدمال کردن / لگدمال شدن
غلام خواهی / ارباب خواهی
خفه کردن / خفه شدن موقتی
تجاوز جنسی / تمارض به تجاوز
زیرپایی خواهی
مبل انسانی
حیوان آزاری
وسیله انگاری
طناب پیچی و شلاق زدن/شلاق خوردن (BDSM)
آلوده خواهی
زخم خواهی
فتیش اشیا (یادگارخواهی)
فتیش کفش
فتیش چرم
فتیش اجسام نک تیز
فتیش گیاهان
فتیش مجسمه
فتیش اسلحه
فتیش انسان ها خاص
فتیش به معلولین
فتیش به افراد مسن
فتیش به شاغلین در لباس کار خاص
فتیش غول ها
فتیش کوتوله ها
فتیش افراد خیلی چاق یا خیلی لاغر
فتیش اعضای بدن
فتیش پا
فتیش لب
فتیش ناف
فتیش انگشتان
فتیش زیربغل
فتیش نشیمنگاه
فتیش ساق
فتیش اشک
فتیش به ادرار و یا مدفوع
فتیش خون
فتیش عضلات شکم
سایر انحرافات جنسی

توضیح : ملال جنسیتی در کودکان و بزرگسالان از نظر روانشناسی دو مقوله ی قابل تفکیک است. میل جنسی کم کار (سرد مزاجی) با بیزاری جنسی کاملا متفاوت اند. واژینیسموس در زنان کاملا ریشه ی روانشناختی دارد. خودآزاری با دردخواهی متفاوت است. چشم چرانی در ملا عام انجام می شود اما دیدزنی به حریم خصوصی افراد تجاوز می کند. سادیسم عموما آزارگری معنی می شود اما افراد سادیسمی بیشتر از تحقیر کردن لذت می برند تا آسیب رساندن همچنین مازوخیسم در اغلب موارد آزارخواهی معنی می شود اما افراد مازوخیسمی بیشتر از تحقیر شدن لذت می برند تا آسیب دیدن. روابط ارباب و غلام بیشتر به خدمتکار و صاحبخانه شباهت داشته و BDSM بیشتر جنبه ی خشونت و آسیب رسانی دارد. همچنین زخم خواهی صرفا تحریک پذیری از طریق دیدن زخم یا جای زخم می باشد و هم با BDSM و هم با خودآزاری متفاوت است. (در BDSM و خودآزاری، درد منشا لذت می باشد) زیرپایی خواهی، مبل انسانی و وسیله انگاری با وجود شباهت های زیاد با هم تفاوت دارند. تعداد فتیش ها بسیار زیاد است. هر کس می تواند تقریبا به هر چیزی فتیش داشته باشد اما اینجا تنها به شایع ترین فتیش ها اشاره شد.

پیامد های اختلالات جنسی

در اغلب موارد، افراد دارای اختلالات جنسی نارضایتی اندکی در مورد تمایلات خود دارند و این دیگران (شریک زندگی و یا افراد آسیب دیده یا اذیت شده) هستند که از این اختلالات شکایت می کنند. معمولا شریک زندگی از براورده کردن نیاز های مربوط به اختلالات جنسی طرف مقابلش لذتی نمی برد و گاها حتی آزار می بیند. افراد دارای اختلالات جنسی یا توان داشتن یک رابطه جنسی متعارف را ندارند و یا اصلا توجهی به نیاز های شریک زندگی خود نمی کنند. به همین خاطر معمولا روابط جنسی رو به کم شدن پیش می رود و احساس رضایت هر دو طرف کاهش می یابد و از آنجایی که بخش مهمی از حس رضایت از زندگی به رضایت از رابطه ی جنسی بر می گردد، مواردی چون ارتباط خارج از رابطه ی زناشویی، باز شدن پای نفر سوم به رابطه، سرخوردگی جنسی، افسردگی، روابط ناسالم، اعتیاد به دخانیات و مواد مخدر، طلاق و خودکشی، از پیامد های ناشی از نپرداختن به اختلالات جنسی و مقاومت برای مشاوره با روانشناس می باشد.