خلاصه:

۱-خلق افسرده
۲- کاهش علاقه یا لذت
۳- کاهش یا افزایش وزن یا کاهش یا افزایش اشتها
۴- بی خوابی یا پر خوابی هر روز
۵- سراسیمگی یا کندی روانی حرکتی
۶- خستگی یا فقدان انرژی هر روز
۷- احساس بی ارزشی یا احساس گناه
۸- مشکل در فکر کردن، تمرکز کردن و تصمیم گرفتن
۹- افکار مکرر درباره مرگ و مردن

.

مقدمه:

آیا می‌دانید افسردگی چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟ افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که به احساس غم و اندوه یا تجربه‌ی بحران‌های زندگی محدود نمی‌شود و به تشخیص زودهنگام و اقدامات درمانی مناسب نیاز دارد. چنانچه این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، فرد بسته به تجویز پزشک از طریق دریافت دارو، شرکت در جلسات روان درمانی یا حتی تغییرات سبک زندگی به میزان قابل‌ توجهی بهبود خواهد یافت. اما اگر هیچ اقدامی جهت مداوای این بیماری انجام نپذیرد، می‌تواند پیامدهای فاجعه‌باری را نه تنها برای خود فرد بلکه برای همه‌ی اعضای خانواده رقم بزند. همراه ما باشید. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم افسردگی چیست و چطور درمان می‌شود.

آمارها در ایران حاکی از شیوع روزافزون افسردگی در کشور است. به گفته‌ی وزیر بهداشت به نقل از همشهری آنلاین، بیش از ۱۲درصد مردم ایران افسرده هستند. برخی افراد در طول زندگی شاید فقط یک‌بار به این وضعیت دچار شوند، در حالی‌که افسردگی برای بسیاری دیگر یک وضعیت تکرارشونده است. هر دوره‌ی این بیماری در صورت عدم درمان ممکن است چند ماه تا چند سال ادامه پیدا کند. افراد مبتلا به افسردگی حاد حتی احتمال دارد به درجه‌ای از ناامیدی برسند که دست به خودکشی بزنند. این در حالی است که شناخت علائم افسردگی نقش به‌سزایی در پیشگیری از افزایش وخامت این بیماری دارد.

.

علائم افسردگی چیست

افسردگی مانند سایر اختلالات روانی با علائمی همراه است که روند عادی زندگی روزمره را تغییر می‌دهند.

۱. تغییرات خواب

بسیاری از مبتلایان به افسردگی با تغییرات الگوی خواب مواجه می‌شوند. تغییر الگوی خواب گاهی به شکل بی خوابی و گاهی به شکل خواب زیاد و بیشتر از حد معمول بروز می‌کند. صبح خیلی زود بیدار شدن از جمله علائم شایع در افسردگی‌های حاد است.

۲. تغییرات اشتها

گاهی مبتلایان به افسردگی در قالب مکانیسم مقابله، به کم‌خوری یا پرخوری روی می‌آورند. این تغییر اشتها می‌تواند منجر به کاهش وزن یا افزایش وزن شدید شود.

۳. عدم تمرکز

برخی مبتلایان به افسردگی حاد قادر به تمرکز نیستند (عدم تمرکز). گاهی این افراد در روزنامه خواندن یا دنبال کردن ماجراهای سریال های تلویزیونی نیز دچار مشکل می‌شوند و تصمیم گیری، حتی تصمیمات پیش‌پا‌افتاده، برای‌شان دشوار می‌شود.

۴. کمبود انرژی

مبتلایان به افسردگی معمولا احساس خستگی شدید می‌کنند، در فکر کردن کُند می‌شوند و قادر به انجام فعالیت‌های عادی روزمره نیستند.

۵. بی‌علاقگی

مبتلایان به افسردگی ممکن است علاقه‌ی خود را به انجام فعالیت‌های عادی روزمره از دست بدهند یا ظرفیت تجربه‌ی خوشی و لذت را نداشته باشند. این افراد حتی احتمال دارد به بی اشتهایی یا عدم تمایلات جنسی دچار شوند.

۶. کمبود اعتمادبه‌نفس

یکی از علائم افسردگی،‌ کمبود اعتماد به نفس است. مبتلایان به افسردگی مدام در فکر کاستی‌ها و ناکامی‌هایشان هستند و احساس گناه و درماندگی شدید می‌کنند. افکاری مانند «من یه بازنده‌ام.» یا «دنیا جای خیلی ترسناکیه.» بر ذهن این افراد چیره می‌شود.

۷. نا امیدی

افسردگی موجب می‌شود فرد احساس کند دیگر هیچ اتفاق خوشایندی در راه نیست. معمولا به دنبال این منفی نگری، افکار خودکشی‌گرایانه بروز می‌کنند که باید بسیار جدی گرفته شوند.

۸. تغییرات حرکتی

برخی مبتلایان به افسردگی به لحاظ قوای جسمی تحلیل می‌روند یا دچار بی‌قراری حرکتی می‌شوند، مثلا ممکن است صبح خیلی زود بیدار شوند و ساعت‌ها در اتاق قدم بزنند.

۹. دردهای جسمی

عده‌ای از مبتلایان به افسردگی به جای اینکه از احساسات اندوه‌بار خود حرف بزنند، مدام از سردرد یا مشکلات معده شکایت می‌کنند. احساس درد و ناراحتی های ناشناخته و مبهم از دیگر علائمی است که افسردگی را نشان می دهد. این درد ها و ناراحتی های جسمی باعث می شود که فرد به پزشک مراجعه نماید اما پس از بررسی و آزمایش دلیلی بر عدم سلامت جسمی فرد پیدا نمی شود.

10- خلق و خوی افسرده

افراد افسرده همواره احساس خستگی و کسلی شدید دارند. در فکر کردن بسیار کند می‌شوند و قادر به انجام کارهای روزمره خود نیستند. زود عصبانی می‌شوند و کوچک‌ترین حرکات اطرافیانشان سبب ناراحت شدن این افراد می‌گردد. در برخی موارد فرد احساس بدی نسبت به خانه خود پیدا می‌کند و تمایلی برای بازگشت به خانه و برقراری ارتباط با خانواده ندارد.

11- بی‌علاقگی نسبت به فعالیت‌های لذت‌بخش

افراد مبتلا به افسردگی علاقه‌ای به انجام فعالیت‌های عادی و روزمره خود ندارند و احساس خوشی یا لذت را تجربه نمی‌کنند. این افراد حتی دچار بی انگیزگی می‌شوند و تمایل خود را به تفریح، مهمانی و… از دست می‌دهند. برای پی بردن به راه‌های افزایش انگیزه در افسردگی کلیک کنید.

12- حس خودکم بینی یا احساس گناه بیش از حد

مبتلایان به بیماری افسردگی همواره در فکر کمبود‌ها و ناکامی‌هایشان در زندگی هستند و احساس گناه و درماندگی شدید می‌کنند. افکاری مانند (من به هیچ دردی نمی‌خورم) یا (دنیا خیلی جای بدیه) بر افکار و ذهن این افراد چیره می‌گردد. این افکار معمولا پس از شکست عشقی، شکست عاطفی، طلاق یا ناکامی در روابط عاطفی در افراد به وجود می‌آید.

13- داشتن ایدۀ خودکشی به طور مکرر

افسردگی در افراد سبب می‌گردد که دیگر احساس خوشایندی نسبت به زندگی و آینده خود نداشته باشند. همین امر باعث می‌شود تا به دنبال افکار و نگرش‌های منفی بروند. به همین دلیل بارها شاهد خودکشی افراد مبتلا به افسردگی بوده‌ایم. حتما در چنین مواقعی مسئله را جدی بگیرید و از یک فرد متخصص در زمینه افسردگی مشاوره بگیرید. برای اطلاع از علائم خودکشی کلیک کنید.

.

عوامل افسردگی چیست:

روز افسردگی در افراد تنها به یک علت خاص محدود نمی‌شود. گاهی این اختلال به علت ناملایمات زندگی، بیماری‌های جسمی یا سایر عوامل محرک بروز می‌کند، با این حال ممکن است ناگهانی و بدون اینکه با هیچ یک از این عوامل در ارتباط باشد ظاهر گردد. دانشمندان معتقدند که عوامل بسیار زیادی برای بروز این بیماری در افراد تأثیر گذار است که از جمله علل بروز نشانه‌های افسردگی شدید می‌توان به تروما، ژنتیک، شرایط زندگی، ساختار مغز، سایر شرایط پزشکی، مواد اعتیادآور و… اشاره داشت. در ادامه عوامل ذکر شده را شرح داده‌ایم:

1- علائم افسردگی ناشی از تروما

ضربه روحی یا تروما در سنین بسیار کم می‌تواند به تغییرات دراز مدت در نوع عملکرد و واکنش مغز نسبت به ترس و استرس منجر شود. به همین دلیل است که این تغییرات مغزی، احتمال بروز افسردگی در افرادی که سابقه‌ی تروما در دوران کودکی را دارند افزایش می‌ دهد.

2- نقش ژنتیک در بروز علائم افسردگی

در برخی از موارد مشاهده شده که اختلالات خلقی و افکار خودکشی ممکن است زمینه‌ی ژنتیکی داشته باشند، توجه داشته باشید که ژنتیک تنها یک عامل از عواملی است که احتمال ابتلا به افسردگی را زیاد می‌کند. 100 درصد ژن‌های دوقلوهای همسان با یکدیگر مشابه هستند. در حالی که احتمال اینکه هر دو نفر آن ها به بیماری افسردگی دچار گردند کمتر از 30 درصد است. علائم و نشانه‌های افسردگی شدید در افرادی که زمینه‌ی ژنتیکی دارند معمولا در سنین پایین‌تر ظاهر می‌شود.

توجه داشته باشید که علاوه بر عامل ژنتیک، همراه شدن آن با عوامل دیگری مانند اتفاقات و شرایط نامطلوب زندگی نیز در ابتلای این افراد به افسردگی بی تأثیر نیست.

3- شرایط زندگی عاملی بر افزایش علائم افسردگی

وضعیت مالی، محل زندگی، روابط اجتماعی، وضعیت تأهل و … از جمله عواملی هستند که در بروز افسردگی در افراد تأثیر گذارند. اما فرضیه دیگری که وجود دارد این است که شاید بتوان برعکس، افسردگی را عامل بروز شرایط نامساعد زندگی دانست. مثلا شیوع افسردگی در افراد بی خانمان بیشتر است، اما در برخی موارد نیز احتمال دارد که افسردگی سبب آوارگی این افراد شده باشد.

4- نقش ساختار مغز در بروز علائم افسردگی

مطالعه‌ی تصاویر مغزی نشان دهنده‌ی کاهش فعالیت لوب پیشانی مغز در افراد مبتلا به افسردگی است. هم چنین گفته می‌شود که الگوی مغزی این افراد هنگام خواب متفاوت است. افسردگی در نحوه‌ی پاسخگویی غده‌ی هیپوفیز و هیپوتالاموس نسبت به تحریکات هورمونی نیز تغییر ایجاد می‌کند.

5- سایر شرایط پزشکی مؤثر بر بروز علائم افسردگی

احتمال ابتلا به بیماری افسردگی در افرادی که سابقه‌ی ابتلا به اختلالات خواب، درد مزمن، اضطراب یا بیش فعالی دارند بیش تر است. همین تاثیرات جسمانی افسردگی، آن‌ها را وادار به مراجعه به پزشک می‌کند.

6- مواد مخدر

اعتیاد به مواد مخدر احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد. اعتیاد از جمله مواردی است که فرد را در شرایطی قرار می‌دهد که عوامل ابتلا به افسردگی در فرد بسیار افزایش یابد و حتی بر خانواده او نیز تاثیر می‌گذارد و احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده فرد معتاد را به بیماری افسردگی افزایش می‌دهد.

.

انواع افسردگی

اختلال افسردگی چند نوع متفاوت دارد که علائم هر یک نیز با دیگری متفاوت است. آگاهی از علائم انواع افسردگی به شما کمک می کند تا راحت تر آن را شناسایی کرده و سریعا برای درمان گام بردارید. برخی از شایع ترین انواع اختلال افسردگی به شرح زیر هستند:

1- افسردگی ماژور

این نوع افسردگی حادترین نوع اختلال می باشد و نسبتا شایع است. افراد مبتلا به افسردگی ماژور علائم را با شدت زیادی احساس می کنند. از علائم افسردگی ماژور می توان به ناامیدی نسبت به زندگی، خلق بسیار پایین، تحریک پذیر شدن، ناتوانی در تمرکز، تغییرات خواب و اشتها، احساس بی ارزشی و داشتن افکار مرگ اشاره کرد. این نوع افسردگی زمانی تشخیص داده می شود که علائم آن برای مدت بیش تر از دو هفته به طول بینجامد و به طور دوره ای تکرار شود.

2- افسردگی مداوم یا دیستایمیا

این افسردگی مدت زیادی به طول می انجامد و فرد برای مدت زیادی با خلق پایین مواجه می شود. از علائم این نوع افسردگی می توان به عدم تمرکز، خلق پایین و ناراحتی، احساس خستگی و تغییرات اشتها و خواب اشاره کرد. علائم افسردگی دیستایمیا به شدت ماژور نیست و معمولا فرد از عهده کارهای روزانه اش بر می آید و کاملا ناتوان نمی شود. اما در صورت عدم درمان ممکن است دیستایمیا به افسردگی ماژور تبدیل شود.

3- افسردگی پس از زایمان

زایمان به دلیل تغییرات شدید هورمونی، معمولا مشکلات خلقی را برای اکثر مادران ایجاد می کند. اما در برخی افراد این مساله بسیار حاد و شدید می شود به طوری که لازم است سریعا مداخلات روانپزشکی صورت گیرد. از علائم افسردگی پس از زایمان می توان به احساس ناامیدی، خستگی مداوم، اضطراب و نگرانی شدید، نگرانی و ترس شدید از آسیب زدن به نوزاد و یا ناتوانی در برقراری ارتباط با او و همچنین داشتن افکار مرگ و خودکشی اشاره کرد.

4- افسردگی عاطفی فصلی

برخی افراد در فصل زمستان و با کاهش شدت نور خورشید با خلق غمگین، استرس و اضطراب، منزوی شدن و افزایش وزن مواجه می شوند. برای این افراد تشخیص افسردگی فصلی عاطفی مطرح می شود. این نوع افسردگی دوره ای است و افراد پس از پایان فصل زمستان به خلق و حالت نرمال خود بر می گردند. شدت علائم نیز در این نوع افسردگی بسیار کم است. برای درمان افسردگی فصلی از نور درمانی استفاده می شود.

5- افسردگی غیر معمول یا آتیپیک

این نوع افسردگی بر خلاف اسمش بسیار هم شایع است اما نسبت به افسردگی ماژور کم تر شناخته شده و نسبت به میزان شیوع بالایش کم تر تشخیص داده می شود. از علائم آن می توان به سنگین شدن دست ها و پا ها به صورتی که فرد احساس فلجی می کند، اختلال پرخوری، خواب زیاد تر از حد معمول، بالا رفتن وزن، تحریک پذیر شدن و پایین آمدن واکنش های خلقی اشاره کرد.

6- افسردگی سایکوتیک

این نوع افسردگی زمانی مطرح می شود که فرد در برهه ای از دوره افسردگی خود علائم سایکو یا همان روان پریشی را از خود نشان دهد. به این معنی که فرد دچار حالت های کاتاتونیک می شود (دچار بهت شده و حرکتی نمی کند) و برای زمان طولانی از تخت خود بیرون نمی آید. حتی در این نوع افسردگی احتمال بروز هذیان و توهم نیز وجود دارد.

7- اختلال دو قطبی

این اختلال از مهم ترین انواع اختلالات افسردگی محسوب می شود. در این اختلال فرد دوره هایی از افسردگی و شیدایی (خلق بسیار بالا و غیر معمول) را تجربه می کند. اختلال دو قطبی نیز خود به چند نوع مختلف تقسیم می شود.

8- افسردگی موقعیتی

این افسردگی بسیار شایع است و می توان گفت که تقریبا همه افراد در دوره هایی از زندگی خود با آن مواجه شده اند. در این نوع افسردگی فرد پس از یک اتفاق و تغییر مهم در زندگی مثل از دست دادن عزیزان، تغییرات شغلی و… با علائم افسردگی مواجه می شود. شدت علائم در این افسردگی پایین است و با گذشت مدتی بهبود می یابد.

.

علائم افسردگی شدید در جنسیت و سنین مختلف

افسردگی مختص گروه خاصی نیست و در تمامی سنین، نژاد، اقوام و طبقات اجتماعی-اقتصادی چه در زنان و چه در مردان بروز پیدا می‌کند. بسیاری از افراد دچار افسردگی پنهان هستند. نحوه بروز علائم افسردگی در افراد مختلف متفاوت است. برای اطلاع از نشانه‌های افسردگی پنهان کلیک کنید.

1- افسردگی در مردان

مردان با توجه به ویژگی‌ها و صفاتی که دارند، از افسردگی خود بیشتر شرمنده و خجالت زده می‌شوند و به همین دلیل سعی می‌کنند که بیماری و شرایط سخت زندگی خود را از همه پنهان کنند و در برابر این بیماری و شرایط بد تاب بیاورند یا به قول خودشان با مصرف مواد مخدر خود درمانی کنند.

عدم درمان و رسیدگی به افسردگی در مردان می‌تواند پیامد‌های فاجعه باری داشته باشد، چرا که آمار خودکشی‌هایی که نهایتا به فوت ختم می‌شود در مردان بسیار بیش تر است. از جمله عوامل زمینه ساز افسردگی در مردان می‌توان به ناکامی‌های زندگی، خیانت، طلاق، احساس تنهایی و… اشاره داشت. برای اطلاع بیش تر درباره نشانه‌ها و درمان افسردگی در مردان کلیک کنید.

2- افسردگی در زنان

عوامل مختلفی از جمله بیولوژیک باروری، ژنتیک، تغییرات هورمونی و روابط بین فردی در ابتلای زنان به افسردگی نقش زیادی دارد. بسیاری از زنان در دوران قاعدگی از لحاظ احساسی و جسمی بسیار ضعیف می‌شوند ( سندروم پیش از قاعدگی) و تغییرات رفتاری مثل احساس افسردگی و تحریک پذیری را تجربه می‌کنند.

عده‌ی زیادی از زنان افسرده علائم و نشانه‌های شدیدتری در دوران قاعدگی تجربه می‌کنند. بسیاری از آن‌ها در زمان پس از زایمان به افسردگی پس از زایمان دچار می‌شوند. علائم افسردگی شدید در زنان در فاصله زمانی کمی پس از وضع حمل بروز پیدا می‌کند که موجب اضطراب، بی خوابی، گریه یا افکاری مانند آسیب رساندن به خود یا نوزاد می‌شود. برای اطلاع بیش تر درباره نشانه‌ها و درمان افسردگی در زنان کلیک کنید.

3- علائم افسردگی شدید در سالخوردگان

افسردگی در افراد سالخورده معمولا درمان نشده باقی می‌ماند، چرا که بسیاری از این افراد افسردگی را یکی از پیامد‌های طبیعی افزایش سن و واکنشی طبیعی در مقابل مسائل جسمی، روحی و اجتماعی مرتبط با سالخوردگی می‌دانند. سالخوردگان معمولا برای درمان افسردگی خود اقدام نمی‌کنند.

نشانه‌ها و علائم افسردگی شدید در افراد سالخورده بسیار با علائم افسردگی شدید در جوانان متفاوت می‌باشد. از جلمه علائم و نشانه‌های افسردگی شدید در سالخوردگی عبارتند از اختلالات حافظه، دردها و ناراحتی های نامشخص، توهم، فشار خون و سکته. یکی از علل اصلی افسردگی در افراد سالخورده، سندروم آشیانه خالی است. برای آشنایی بیش تر با سندروم آشیانه خالی کلیک کنید.

4- علائم افسردگی شدید در کودکان و نوجوانان

تمامی انسان‌ها در مقطعی از دوران کودکی و جوانی خود به طور طبیعی با بحران‌های احساسی مواجه می‌شوند، اما گاهی این مقاطع بحرانی در برخی کودکان منجر به افسردگی می‌شود. کودکانی که مبتلا به بیش فعالی، اختلال یادگیری، اختلال اضطراب و اختلال نافرمانی مقابله جویانه (Odd) هستند، احتمال این که دچار افسردگی شوند بیش تر است.

کودکان افسرده معمولا از وجود درد شکایت می‌کنند و کمتر از احساسات شان صحبت می‌کنند. اما علائم و نشانه‌های افسردگی شدید در نوجوانان متفاوت‌تر است. پرخاشگری، مصرف مواد مخدر، افت تحصیلی و فرار از خانه نمونه‌هایی از نشانه‌ها و علائم افسردگی شدید در نوجوانان می‌باشد که باید بسیار جدی گرفته شود. چرا که طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، خودکشی سومین عامل مرگ در نوجوانان 15 تا 20 ساله است.

.

درمان افسردگی

افسردگی بیماری مخربی است که معمولا به درمان جواب می‌دهد، فقط کافی است با مراجعه به مراکز درمانی نسبت به پیگیری بیماری خود کوشا باشید.

• دارودرمانی: داروهای ضدافسردگی، تثبیت‌کننده‌های خُلقی و داروهای آنتی‌سایکوتیک (ضد روان پریشی)
• روان‌ درمانی: رفتار درمانی شناختی (CBT)، درمان خانواده‌محور و درمان بین‌فردی
• درمان تحریک مغزی: درمان الکتروشوک (ECT) و تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای تکرارشونده (RTMS)
• نور درمانی: در این روش، فرد با استفاده از یک جعبه‌ی نور در معرض طیف کامل نور قرار می‌گیرد تا میزان ترشح هورمون ملاتونین تنظیم شود.
• ورزش
• درمان‌های جایگزین: طب سوزنی، مراقبه و تغذیه‌درمانی
• استراتژی‌های خود مدیریتی
• رویکردهای ذهن/جسم/روح: مدیتیشن، ایمان و دعا

اعتیاد و بیماری‌هایی مانند اختلال استرس پس از حادثه (PTSD) و اختلال کم‌توجهی‌-‌بیش‌فعالی از جمله وضعیت‌هایی هستند که درمان افسردگی را مشکل‌تر از حد معمول می‌سازند. این در حالی است که چنانچه هر یک از این موارد با موفقیت درمان شوند، علائم افسردگی نیز معمولا بهبود می‌یابند.

.

سوالات متداول

در این بخش به چندی از سوالاتی که ممکن است در ذهن خواننده ایجاد شده باشد پاسخ می دهیم.

علائم افسردگی در زنان متاهل چیست؟

نشانه‌های افسردگی در خانم‌های مجرد به نشانه‌های افسردگی پس از زایمان و یا مشکلات ناشی از ارتباط با همسر و فرزندان باز می‌گردد. به طور کلی نشانه‌های افسردگی در زنان با نشانه‌های افسردگی در زنان متاهل یکسان است و همان علائم ذکر شده مانند گریه بی‌دلیل، بی‌اشتهایی، اضطراب و… را در بر می‌گیرد.

تست افسردگی چیست؟

تست‌ها و آزمون های متعددی برای تشخیص علائم افسردگی وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها تست «بک» و تست «نئو» می‌باشد. بسیاری از این تست‌ها را می‌توانید در اینترنت و به صورت رایگان انجام دهید. این تست‌ها به صورت نسبی به شما کمک می‌کنند تا افسردگی را در خود شناسایی کنید. اما توجه داشته‌ باشید که هیچ‌کدام قطعیت و اعتبار کافی ندارند و تشخیص افسردگی تنها به وسیله مصاحبه بالینی قابل اعتماد است.

علائم افسردگی در جوانان چیست؟

علائم افسردگی در جوانان از خفیف تا شدید دسته‌بندی می‌شود و مواردی همچون تغییرات خلق و خو، تحریک‌پذیری، بی‌انگیزگی نسبت به کار و تحصیل را در بر می‌گیرد.