آشنایی با نوروتراپی ( نوروفیدبک و tDCS )

آشنایی با نوروتراپی

نوروفیدبک و tDCS

نگارنده: لیلا عراقی / نوروتراپیست

نوروتراپی مجموعه ای از روش های درمانی نوروفیزیولوژیک مبتنی بر تکنیک های اصلاح عملکرد مغز است. این تکنیک ها شامل روش های نوروفیدبک، بیوفیدبک، تحریک الکتریکی فراجمجمه ای و تحریک های مغناطیسی فراجمجمه ای است.

در واقع نوروتراپی مجموعه ای از روش های درمانی غیرتهاجمی با هدف اصلاح عملکرد مغز می باشد. مغز ما فرمانده بلامنازع حیات ذهنی و روانی است. زمانی که دچار اختلالاتی چون نقص توجه، اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب و نقایص شناختی می شویم، در واقع مغز ما از عملکرد نرمال خود خارج شده است و این بدکارکردی مغز مشکلات روانی و ذهنی گفته شده را ایجاد می کند. در واقع این مغز ما است که مضطرب، افسرده، پرخور، بی توجه و یا تکانشگر می شود.

نورتراپی روش درمانی است که برای بهبود اختلالات ذهنی و روانی، و افزایش کارآیی ما، مستقیم و بی واسطه سراغ خود مغز می رود و با تمرین های خاص و روشمند، مغز را از حالت غیر طبیعی به حالت عملکرد طبیعی برمی گرداند. روش های درمانی متعددی توسط روانشناسان و روانپزشکان برای درمان مشکلات روانی ایجاد شده است؛ مانند انواع متدهای روان درمانی و دارودرمانی. در این روش ها هدفِ درمانی تغییر شناخت و ذهنیت فرد، رفتار یا تغییرات بیوشیمیایی مغز است. اما در نوروتراپی هدف اولیه و اصلی اصلاح عملکرد مغز به شیوه ای کاملا طبیعی و غیرتهاجمی است.

نوروتراپی بر اساس این آموزه علمی بنا نهاده شده است که مغز می تواند تغییر کند. مغز اندام یادگیرنده وجود انسان است. مغز می تواند تغییر کند و این اصل و اساس تمامی درمان ها است. همچنین مغز ما می تواند یاد بگیرد. به تبع تغییر مغز، تغییر ذهنیت و شناخت و یا رفتار می تواند روی دهد. نوروتراپی بطور مستقیم از طریق فرایند یادگیری و انعطاف پذیری مغز می تواند در درمان اختلال های روانی و ذهنی به ما کم کند.

نوروفیدبک

در رویکرد اول به فرد آموزش داده می شود که بر امواج مغزی خود مسلط شود. این روش نوروفیدبک نامیده می شود. در نوروفیدبک، فرد یاد می گیرد که می تواند بر قدرت و توان باندهای فرکانسی مغز خود که مرتبط با شرایط اختلال فرد است تسلط به دست بیاورد. پژوهش های روانشناسی نشان می دهد که قدرت امواج مغزی در اختلال هایی چون نقص توجه – بیش فعالی، اضطراب و افسردگی، دچار نابهنجاری شده است و به این معنی است که مغز فرد ، بی توجه ، مضطرب و یا افسرده شده است . نوروفیدبک که یک روش غیر تهاجمی است این امکان را به مراجع می دهد که با تواناییِ خودِ مغز، بر این نابهنجاری در امواج مغزی پیروز شود و امواج مغزی را به حالت طبیعی و نرمال برگرداند. نتیجه پژوهش ها نشان می دهد که درمان نوروفیدبک، به عنوان یک درمان مکمل، در بهبود اختلال های نظیر بیش فعالی -نقص توجه ، اختلالات یادگیری ، اضطراب ، افسردگی های خفیف ، دردهای مزمن، مشکلات خواب و مشکلات شناختی مانند حافظه بسیار موثر است .

روش تحریک مغز (TDCS)

(Transcranial direct-  current Stimulation)

روش دیگر در نوروتراپی، مجموعه ای از روش های تحریک مغزاست که شامل تحریک مغناطیسی و تحریک الکتریکی فراجمجمه ای می باشد. این جریان الکتریکی پیوسته تحریک‌پذیری نورونی را در نواحی خاص مغز افزایش یا کاهش می‌دهد. این تغییر در تحریک‌پذیری نورونی به تغییر در عملکرد مغز منجر می‌شود و امروزه کاربرد گسترده‌ای در درمان اختلالات نورولوژیکی و روان‌پزشکی دارد. در این روش درمانی دو الکترود باتوجه به اختلال مورد نظر روی قسمتی از سر قرار می‌گیرند. یکی از الکترودها دارای بار مثبت و دیگری دارای بار منفی است. جریانی که شدت آن بین ۱ تا ۲ میلی‌آمپر متغیر است، بین الکترودها برقرار شده و بخشی از آن از طریق جمجمه وارد مغز می‌شود. جریان الکتریکی وارد شده، به مغز قادر است فعالیت سلول‌های مغزی را تحت تاثیر قرار داده و از این طریق اثرات درمانی به جای بگذارد.

موارد درمانی این روش: افسردگی، اضطراب، بی خوابی، کاهش اشتها، تعدیل وزن، تقویت حافظه در بیماری آلزایمر و…

عوارض و خطرات احتمالی

تا کنون هیچ گونه خطری در مورد استفاده از این روش گزارش نشده است. اما از آنجایی که این روش یک روش تحریک است اقدامات احتیاطی باید رعایت شود. از جمله استفاده از پروتکل صحیح و اجرای درست آن و همچنین توصیه به احتیاط بیشتر در افراد مستعد ابتلا به تشنج از قبیل صرع

ضمنا در افرادی که پیس میکر دارند کنتراندیکاسیون دارد یعنی بهتر است در مورد آنها از این روش استفاده نشود.