جادوی واقعیت !

جادوی واقعیت  

( The Magic of Reality )

نگارش، ترجمه و گردآوری : اصغر فروع الدین عدل، رواشناس بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه

چگونه مطمئن شویم چه چیزی واقعاً درست است

( How We Know What’s Really True)

عقلانیت انسان محدود است، خطاها، تعصبات و سوگیری در تصمیم‌گیری‌ها رخ می‌دهد

در واقع، منشأ اصلی خلقِ فرا واقعیت ، سلطهء رسانه ها می‌دانند. گزارشگر تلویزیونی که صحنه آرام پس از آشوب خیابانی را نشان می‌دهد، اما می‌گوید: بیم آن می‌رود که شبانه آشوب از سر گرفته شود. در این صورت، آیا آشوبگران به دلیل همین جملات، آن پیشگویی را محقق نمی‌سازند؟ یا رأی دادن در انتخابات، ناشی از تبلیغات و سیاست سطحی است یا نتیجه سیاست واقعی؟ آیا امروزه غذا، فقط غذا است یا با سبک زندگی، که حاصل عمل رسانه‌ای است، پیوند خورده است. در این‌گونه موارد، مرز میان امر واقعی و فرا واقعی از بین رفته است و واقعیت بر طبق رمزها ساخته می‌شوند؛ رمزهایی که در سیاست، در آموزش و پرورش ، صنعت ، زندان ، معماری ، کالاهای مصرفی، نظر سنجی‌ها و غیره ساخته می‌شوند.

هضم رمزهای فراوان، متنوع و گاه پیچیده و متعارض و درک درست معانی آنها در بازه زمانی اندکی، که در اختیار انسان‌ها قرار می‌گیرد، امکان‌پذیر نمی‌باشد، هنوز پیام‌های سابق جذب نشده، پیام‌های جدید از راه رسیده است. نتیجه این امر، عقب افتادن از معانی، رهاسازی آنها و بسنده کردن به ظاهر رمزها خواهد بود.

 ادراک کلیشه‌ای

همه ما در تصمیم‌گیری تا حدودی تحت تأثیر کلیشه‌ها هستیم:

برای مثال : «افراد متأهل باثبات‌تر از افراد مجردند» !

ادراک کلیشه‌ای بر مبنای نظریه هویت اجتماعی و طبقات اجتماعی صورت می‌گیرد. کلیشه بیانگر فرآیند ارزیابی خصوصیات دیگران بر اساس عضویت در یک طبقه یا دسته اجتماعی است. گروه‌های اجتماعی که افراد به آن‌ها تعلق دارند مبنای ادراک کلیشه‌ای است. دسته‌های اجتماعی بر اساس اطلاعات ساده مشهود مثل جنسیت، نژاد و مکان ایجاد می‌شوند ولی خصوصیاتی که به آن‌ها داده می‌شوند قابل مشاهده نیستند.

کلیشه‌ها باعث می‌شوند که اطلاعات ناسازگار با آن‌ها یا نادیده گرفته شوند و یا تفسیر به مقصود شوند.

اثر هاله‌ای

اثر هاله‌ای زمانی رخ می‌دهد که یک خصیصه برجسته شخص بر ادراک کلی ما از سایر خصوصیات وی تأثیر می‌گذارد.

فرافکنی

فرافکنی زمانی رخ می‌دهد که فرد باور می‌کند دیگر افراد نیز رفتارها و اعتقاداتی مثل وی دارند.

اثر مقایسه‌ای

تمایل به ارزیابی افراد، اشیاء یا وقایع در قیاس با ویژگی افراد، اشیاء یا وقایعی که به خاطر ویژگی بسیار مثبت در ذهن مانده‌اند بیانگر اثر مقایسه‌ای است.

تشدید تعهد

تشدید تعهد به این موضوع اشاره دارد که حتی وقتی یک تصمیم اشتباه است و شواهد و تبعات تصمیم نیز این امر را تصدیق می‌کند، باز هم اصرار بر ادامه آن تصمیم وجود دارد و شدیدتر می‌شود.

تمایل به تأیید

بر مبنای مضامین تصمیم‌گیری عقلایی، فرد اطلاعات را به طور عینی و بدون سوگیری جمع‌آوری می‌کند. اما در عالم واقعی این فرض غیرواقعی است. فرد اطلاعات را به طور انتخابی جمع‌آوری می‌کند. مفهوم تمایل به تأیید به مفهوم تشدید تعهد نزدیک است. تمایل به تأیید درصدد تبیین این امر است که فرد اطلاعاتی را جمع‌آوری می‌کند که تصمیمات گذشته‌اش را تأیید کند.